Ερευνώντας τη Σχέση Φύσης και Κοινωνίας σε ένα Διεπιστημονικό Πλαίσιο: Παραδείγματα από τη Μελέτη της Μεταβολής του Τοπίου

Κίζος Θανάσης

Μια κοινωνία έχει σχέση αλληλεπίδρασης με το φυσικό περιβάλλον. Η οργάνωση και η δομή της εξαρτάται από ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, το οποίο όμως ταυτόχρονα αυτή διαμορφώνει, μεταβάλλει και επηρεάζει. Η έννοια του τοπίου, ως το αποτύπωμα όλων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη φύση, αλλά και ως δεξαμενή αξιών και νοημάτων για μια κοινωνία, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διερευνηθούν οι σχέσεις αλληλεπίδρασης των κοινωνιών με τη φύση και οι μηχανισμοί με τους οποίους αυτή μεταβάλλεται και διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες, τις επιδιώξεις και τις επιθυμίες τους. Στην εργασία αυτή, επιχειρείται μια ανασκόπηση της μελέτης του τοπίου, μιας διεπιστημονικής περιοχής που συνδυάζει κοινωνικές και φυσικές επιστήμες. Συζητούνται κριτικά τα κυρίαρχα παραδείγματα του χώρου και παρουσιάζονται εμπειρικά δεδομένα για επιλεγμένες περιοχές της Ελλάδας, τα οποία προέρχονται από δημοσιευμένες πηγές και χρησιμεύουν στην ανάδειξη των αντιθέσεων και αντιφάσεων ανάμεσα σε προσεγγίσεις περιβαλλοντικού ντετερμινισμού από τη μια και κυριαρχίας της εσωτερικής δομής της κοινωνίας από την άλλη. Η θεωρητική ανασκόπηση και τα εμπειρικά παραδείγματα δείχνουν ότι αν και η μελέτη της μεταβολής του τοπίου είναι πολλά υποσχόμενη για την καλύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ φύσης και κοινωνίας, εντούτοις τα θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν είναι ακόμη πολλά.