Η πολιτική της Ε.Ε. στο μεταναστευτικό ζήτημα

  Ελευθερία Κρίκη, Στέργιος Μαλάκης, Ιωάννης Σεϊμένης

Αντικείμενο της εισήγησης είναι η θέση που λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στα σύγχρονα ζητήματα που ανακύπτουν από την εξωτερική μετανάστευση που υφίσταται εντός των κρατών μελών της. Το συγκεκριμένο ζήτημα είναι διαχρονικό και η σημασία του ανέκαθεν ήταν ιδιαιτέρως κρίσιμη, τόσο για τις χώρες προέλευσης και υποδοχής, όσο και για τους πληθυσμούς που μεταβαίνουν σε μια ξένη χώρα. Στη σημερινή εποχή, η μετανάστευση στα αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη, δημιουργεί μια σειρά από ζητήματα που επιδρούν σημαντικά στις διάφορες κοινωνίες που τα υφίστανται, αλλά και στα ίδια τα εμπλεκόμενα κράτη. Κατά συνέπεια, η ευρωπαϊκή αντίληψη επί του ζητήματος αποκτά βαρύνουσα σημασία.

Αρχικά θα γίνει μια απεικόνιση της σημερινής κατάστασης εντός των ευρωπαϊκών κρατών-μελών της Ε.Ε. Θα αναφερθούν τα βασικά χαρακτηριστικά των υπαρχόντων μεταναστευτικών πληθυσμών, όπως οι αριθμοί τους, οι χώρες προέλευσης τους, οι λόγοι που τους οδήγησαν στην μετακίνησής τους, οι συνθήκες ζωής τους στις χώρες υποδοχής και γενικότερα οι συνέπειες της εκεί παρουσίας τους. Η συγκεκριμένη παρουσίαση στοχεύει στον προσδιορισμό του μεταναστευτικού φαινομένου στην Ευρώπη, ούτως ώστε να είναι δυνατή η καλύτερη κατανόηση και η κριτική στις σχετικές πολιτικές δράσεις της Ε.Ε.

Στη συνέχεια θα παρατεθούν οι ευρωπαϊκές πολιτικές που αφορούν συγκεκριμένα τους μετανάστες. Ειδικότερα, θα παρουσιασθεί το νομικο-πολιτικό πλαίσιο που επέλεξε η Ε.Ε., καθώς και κάποιες ειδικές κρατικές πολιτικές. Οι συγκεκριμένες αναφορές θα δοθούν για να καταστεί δυνατή μια αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των πρωτοβουλιών που λαμβάνει η Ε.Ε. και του κατά πόσον αυτές ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Παράλληλα, θα γίνει σύγκριση των πολιτικών της Ε.Ε. με τις αντίστοιχες των κρατών-μελών της. Με άλλα λόγια, θα παρουσιασθεί ο βαθμός στον οποίο μπορεί ο ευρωπαϊκός διεθνής οργανισμός να δεσμεύσει ή να επηρεάσει τις μεταναστευτικές πολιτικές των μελών του.

Όμως η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική συνδέεται και με διάφορες άλλες πρωτοβουλίες που λαμβάνει η Ε.Ε. στα πλαίσια των σχέσεών της με τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες. Για παράδειγμά μπορεί η Ευρωμεσογειακή Συνεργασία να μην έχει ως αποκλειστικό της αντικείμενο τη μεταναστευτική πολιτική, εντούτοις τα αποτελέσματά της, την επηρεάζουν άμεσα. Σε αρκετές περιπτώσεις τέτοιου είδους ευρωπαϊκές δράσεις μεταλλάσσουν τους υπάρχοντες όρους του μεταναστευτικού φαινομένου. Θεωρούμε ότι οι σχετικές επισημάνσεις είναι απαραίτητες για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της λογικής που διέπει την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική.

Τέλος, θα εξαχθούν τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα προαναφερθέντα. Το φαινόμενο της μετανάστευσης είναι ένα δεδομένο που θα συνεχίζει να απασχολεί την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της, δηλαδή αποτελεί μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Συνεπώς το ζήτημα είναι να εντοπίσουμε τις προϋποθέσεις που το καθιστούν πρόβλημα και να διερευνήσουμε την εισαγωγή των μέτρων εκείνων που θα το μετέτρεπαν σε πλεονέκτημα για όλους. Με βάση τις σχετικές εκτιμήσεις θα παρουσιάσουμε την τελική μας κριτική για την στάση της Ε.Ε. επί του ζητήματος, τα κενά που υπάρχουν σε αυτή, το βαθμό στον οποίο ικανοποιεί τις υπάρχουσες ανάγκες και ποια προοπτική που εμφανίζεται ως η πιο πιθανή.