"Ευθιξία" και "προσβολή" στην εμπειρία της οικιακής εργασίας. Διερευνώντας στάσεις και αντιλήψεις εργαζόμενων οικιακών βοηθών στο παράδειγμα των Αλβανίδων μεταναστριών στην Πάτρα

Βασιλική Παπαγεωργίου

Στην βιβλιογραφία της έμμισθης οικιακής εργασίας, εξετάζεται σε μεγάλη έκταση η μορφή των συγκεκριμένων εργασιακών σχέσεων ως ιεραρχική σχέση, μεταξύ άλλων, μέσα από τη σκοπιά των καθημερινών πρακτικών με τις οποίες οι εργοδότριες επιδιώκουν να επιβάλουν την κυριαρχική τους θέση στις εργαζόμενες.

Στην επιτόπια έρευνά μου σε αλβανίδες οικιακές βοηθούς στην Πάτρα, ήταν δύσκολο να αγνοήσω το ζήτημα των ιεραρχικών σχέσεων. Μια πτυχή αυτού, θα απασχολήσει την εισήγησή μου. Πρόκειται για την "ευθιξία" των οικιακών βοηθών, η οποία εκδηλωνόταν ως αποτέλεσμα "προσβλητικών" πρακτικών και συμπεριφορών των εργοδοτριών.

Μια συμπεριφορά θεωρούνταν "προσβλητική" όταν επιβεβαίωνε στα μάτια των εργαζόμενων την περιθωριακή τους αντιμετώπιση από τους Έλληνες, όταν με λίγα λόγια αναπαρήγε στερεότυπες αντιλήψεις για τους Αλβανούς μετανάστες. Έτσι, μέσα από τ o πρίσμα των εννοιών της "ευθιξίας" και της "προσβολής", επιχειρώ να αναπτύξω τη συνομιλία των αλβανίδων οικιακών βοηθών με τους κυρίαρχους "άλλους", τους τρόπους που δέχονται και επεξεργάζονται νοητικά, κυρίαρχες εικόνες και στερεότυπα για τους Αλβανούς μετανάστες.

Η έννοια της προσβολής συνδέεται όμως και με την έννοια της "εκμετάλλευσης". Η έννοια της "εκμετάλλευσης" αναπτύσσεται βέβαια σε ένα πιο ρητό επίπεδο, και είναι αντιληπτή ως άρνηση του εργοδότη να δεχτεί ισότιμα τον αλβανό εργαζόμενο, ως μια "προσβλητική" δηλαδή αντιμετώπιση.

Έτσι, η αλβανίδα εργαζόμενη αντιμετωπίζει ως "προσβλητική" συμπεριφορά, τόσο την κατηγορία των εργοδοτών της ότι έκλεψε κάποιο δαχτυλίδι από το σπίτι όπου εργαζόταν, όσο και τη στέρηση του εργατικού δικαιώματός της να κάνει ένα διάλειμμα κατά τη διάρκεια κάποια πολύωρης εργασίας.

Είναι ενδιαφέρον, επίσης, ότι οι εργοδότριες κατηγοριοποιούνται σε "καλές" ή το αντίθετο, ανάλογα με το σεβασμό που αποδίδουν και δείχνουν προς τις εργαζόμενες.

Με την παρούσα εισήγηση επιδιώκω να "φωτίσω" το ζήτημα των ιεραρχικών σχέσεων από τη σκοπιά των αλβανίδων εργαζόμενων, να προχωρήσω έτσι στην πολιτισμική λογική της πρόσληψης των εργασιακών σχέσεων στο πλαίσιο της έμμισθης οικιακής εργασίας.