Χωρικές διαστάσεις της θνησιμότητας: συγκριτική ανάλυση σε επίπεδο Λέσβου, νησιών Αιγαίου και Ελλάδας με τη δημιουργία γεωγραφικής βάσης δεδομένων

Μιχάλης Βαίτης, Θεόδωρος Ιωσηφίδης και Βασιλική Μητσάκου

Ο βασικός στόχος του άρθρου αυτού είναι η αναλυτική παρουσίαση των χωρικών διαστάσεων της θνησιμότητας στο Νομό Λέσβου, με έμφαση στη διαφοροποίηση μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών του νησιού. Πιο συγκεκριμένα, συγκρίνονται συστηματικά ως προς διάφορες διαστάσεις της θνησιμότητας, δυο περιοχές οι οποίες είναι το Δημοτικό Διαμέρισμα Μυτιλήνης (κύριο αστικό κέντρο της Λέσβου) και το Δημοτικό Διαμέρισμα Αγιάσου (ορεινή αγροτική περιοχή), καθώς και η Λέσβος συνολικά με τον νησιωτικό χώρο του Αιγαίου και με τις εξελίξεις σε επίπεδο χώρας.

Κεντρικό εργαλείο της ανάλυσης αποτέλεσε μια Βάση Δεδομένων Θνησιμότητας , η οποία δημιουργήθηκε με σκοπό τη διαχείριση των διαθέσιμων στοιχείων πληθυσμού και θνησιμότητας ανά χωρική ενότητα, σε συνδυασμό με στοιχεία φύλου, ηλικίας, αιτίας θανάτου, έτους θανάτου και επαγγέλματος. Τα δεδομένα προέρχονται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας (ΕΣΥΕ) και αφορούν στις απογραφές πληθυσμού και θνησιμότητας των ετών 1981, 1991 και 2001, ώστε να είναι δυνατή η ανάλυση της χρονικής διακύμανσης του υπό μελέτη φαινομένου.

Για το σχεδιασμό της βάσης δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο Οντοτήτων - Συσχετίσεων ( Entity - Relationship Model ). Το μοντέλο αυτό επιτρέπει τον προσδιορισμό των ανεξάρτητων τύπων δεδομένων (οντοτήτων) καθώς και των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των οντοτήτων (συσχετίσεων). Στο διάγραμμα που προέκυψε περιλαμβάνονται δώδεκα (12) οντότητες (πχ. νομός, δημοτικό διαμέρισμα, αιτία θανάτου, γεωγραφική περιοχή, ηλικιακή ομάδα, πληθυσμός κ.α.) και έντεκα (11) συσχετίσεις (πχ μόνιμη κατοικία θανόντα, επάγγελμα θανόντα, αιτία θανάτου θανόντα, φύλο και ηλικιακή ομάδα θανόντα κ.α.). Η δημιουργία της βάσης δεδομένων βασίστηκε στο σχεσιακό μοντέλο ( relational model ) και υλοποιήθηκε με τη χρήση του συστήματος διαχείρισης βάσεων δεδομένων MS Access . Τα αρχικά δεδομένα, τα οποία προέρχονται από την ΕΣΥΕ, μετασχηματίστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι συμβατά με το σχήμα της βάσης δεδομένων που αναπτύχθηκε.

Τα αποτελέσματα στοχεύουν στην τεκμηρίωση της χωρικής διαφοροποίησης του φαινομένου της θνησιμότητας συγκρίνοντας μια κατεξοχήν αστική (Μυτιλήνη) με μια αγροτική περιοχή της Λέσβου (Αγιάσος) με τα αντίστοιχα δεδομένα σε επίπεδο νησιωτικού χώρου του Αιγαίου και χώρας. Η συγκριτική αυτή ανάλυση περιλαμβάνει τα ποσοστά θνησιμότητας και το ρυθμό μεταβολής τους καθώς και τη συγχρονική και διαχρονική χωρική διαφοροποίηση της θνησιμότητα κατά φύλο, ηλικιακή ομάδα, αιτίες θανάτου και επαγγελματική κατηγορία. Τα αποτελέσματα αυτά είναι δυνατόν να αποτελέσουν τη βάση για παραπέρα έρευνα που θα στοχεύει στο εντοπισμό των αιτιών της χωρικής αυτής διαφοροποίησης καθώς και για το σχεδιασμό πολιτικών αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού.