• Εισαγωγή
• Τεχνικές Ελαχιστοποίησης
• Πηγές
• Μελέτες Περιπτώσεων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα στερεά απορρίμματα του κλάδου τροφίμων-ποτών συνίστανται κυρίως από οργανικές ουσίες και υλικά συσκευασιών επίσης μπορεί να είναι  άχρηστα υλικά, παρόμοιας σύστασης με τα αστικά απορρίμματα, καθώς και στερεά ή ημίρρευστα απόβλητα (ιλύς, υπολείμματα επεξεργασίας αερίων αποβλήτων, κ.ά.), τα οποία χαρακτηρίζονται ως βιομηχανικά στερεά απόβλητα.

Τα άχρηστα υλικά είναι παρόμοιας σύστασης με τα αστικά απορρίμματα, όπως τα υπολείμματα από την καθαριότητα των χώρων, τα υλικά συσκευασίας από χαρτί και πλαστικό και τα υπολείμματα των υφασμάτων, δεν απαιτούν ιδιαίτερη επεξεργασία και μπορούν να διατεθούν σε οργανωμένους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων που λειτουργούν με νόμιμη άδεια.

Τα στερεά απόβλητα του κλάδου των τροφίμων-ποτών περιλαμβάνουν και «μη άχρηστα» υλικά, συνήθως αγροτικά προϊόντα ή υπολείμματα αγροτικών προϊόντων (φλοιοί, πυρήνες). Τα απόβλητα αυτά είναι αξιοποιήσιμα (ενδεχομένως με μικρή προεπεξεργασία) και διατίθενται συνήθως προς παραγωγή ζωοτροφών ή αξιοποιούνται από τις βιομηχανίες φαρμάκων (πυρήνες βερίκοκου).

Για τα οργανικά απόβλητα θα πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα διάθεσής τους ως πρώτες ύλες σε άλλες βιομηχανίες, ενώ για τις συσκευασίες οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να στρέφονται σε υλικά ανακυκλώσιμα και αποδομήσιμα.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

Παρακάτω περιγράφονται οι τεχνικές ελαχιστοποίησης των στερεών αποβλήτων  που αφορούν τον κλάδο των τροφίμων-ποτών:

• Έλεγχος και απογραφή αποθηκευμένων και διακινουμένων ουσιών. Η μεγάλη ποικιλία χρησιμοποιούμενων ουσιών στον κλάδο των  τροφίμων-ποτών επιβάλλει την εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος απογραφής και διακίνησης των ουσιών αυτών (πχ. first-in, first-out). Ειδικότερα, οι ουσίες/προϊόντα θα πρέπει να φέρουν ετικέτα με την ονομασία τους, την ημερομηνία αγοράς και την ημερομηνία λήξεως. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αφενός, να αποφεύγεται η άσκοπη απόρριψη ουσιών που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί και αφετέρου, βελτίωση της πολιτικής υγιεινής της εγκατάστασης. Επιπλέον, όταν υπάρχει ένα άτομο υπεύθυνο για την διανομή και προμήθεια υλικών, το σύστημα απογραφής είναι πιο αποτελεσματικό. Συμπερασματικά, η τήρηση αρχείων απογραφής των χρησιμοποιούμενων ουσιών αποτελεί μία απλή μέθοδο για τη μείωση των αποβλήτων.

• Επιθεώρηση, έλεγχος και συντήρηση των αποθηκευτικών χώρων. Όλοι οι αποθηκευτικοί χώροι πρέπει να επιθεωρούνται και να συντηρούνται ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή λειτουργία τους. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εγκατάσταση αυτόματου συστήματος ελέγχου της διακίνησης υλικών για την ελαχιστοποίηση διαρροών και διαφυγών, καθώς και συστηματικός έλεγχος για την εξασφάλιση της σωστής λειτουργίας του συστήματος. Όλες οι επιθεωρήσεις και συντηρήσεις θα πρέπει να γίνονται βάσει προγραμματισμού.

• Χωριστή αποθήκευση υλικών. Κάθε ουσία πρέπει να αποθηκεύεται σε διαφορετικό χώρο (να υπάρχει επισήμανση με πινακίδα) ώστε να διευκολύνεται η αποθήκευση-διακίνησή της και να αποφεύγεται γενικά η επαφή αυτών των υλικών  με μη συμβατά προϊόντα.

• Συσκευασία εισερχόμενων στερεών πρώτων υλών και υλικών. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στη συσκευασία στερεών υλών. Η προμήθεια πρώτων υλών ή η πλήρωση στερεών προϊόντων είναι προτιμότερο να γίνεται σε σάκους ή κιβώτια μεγάλης χωρητικότητας.

• Διακίνηση εισερχόμενων στερεών πρώτων υλών και υλικών. Η διακίνηση στερεών υλικών πρέπει να  γίνεται με πνευματική μεταφορά ή σε κλειστό σύστημα, όπου αυτό, είναι δυνατό, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η μικρότερη απώλεια σε υλικά και να ελαχιστοποιούνται τυχόν διαφυγές.

• Προστατευτικά μέτρα όταν γίνεται χύδην αποθήκευση. Όταν πρόκειται να γίνει χύδην αποθήκευση τότε πρέπει τα στερεά απόβλητα να σκεπάζονται κατάλληλα με καλύπτρες ή καλύμματα ώστε να μη διασκορπίζονται από τον αέρα. Με αυτό τον τρόπο μειώνονται στο ελάχιστο οι απώλειες σε υλικά, καθώς και οι εκπομπές τους.

• Βελτιστοποίηση συσκευασίας

• Αποφυγή σταδίου συσκευασίας (αν είναι δυνατόν)
• Ελαχιστοποίηση απαιτήσεων σε υλικά συσκευασίας
• Αυτοματοποιημένη πλήρωση προϊόντων ώστε να μειώνονται οι απώλειες.
• Ανάκτηση ξηρού προϊόντος κατά την πλήρωση των υλικών συσκευασίας
• Επαναχρησιμοποίηση των υλικών συσκευασίας.
• Ενσωμάτωση της δυνατότητας ανακύκλωσης επαναχρησιμοποίησης των υλικών συσκευασίας, τόσο των υλικών όσο και των μεθοδολογιών συσκευασίας (εξέταση ανακυκλωσιμότητας υλικών).

• Τεχνικές επεξεργασίας στερεών αποβλήτων. Ορισμένες τεχνικές επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων  είναι οι εξής:

   

  • Η αποτέφρωση ή συν-αποτέφρωση
  • Η υγρή οξείδωση (μέθοδος Zimmerman)
  • Η πυρόλυση
  • Η κομποστοποίηση, αυτοτελώς ή μαζί με απορρίμματα ή άλλα στερεά απόβλητα. Με την κομποστοποίσηση παράγεται εδαφοβελτιωτικό (composting).

                                                                             Σχήμα 1: Η Τεχνική Επεξεργασίας Στερεών Αποβλήτων με Κομποστοποίηση

ΠΗΓΕΣ

• Draft Reference Document on Best Available Techniques in the Food, Drink and Milk Industry, Draft May 2003. (http://eippcb.jrc.es)

• Ολοκληρωμένη  Πρόληψη  και Περιορισμός της Ρύπανσης (IPPC) και  οι Ελληνικές Προτάσεις για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές στην Βιομηχανία Τροφίμων-Ποτών. (Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ)

• Χαλβαδάκης Κ. (2000) «Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική Μηχανική», Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη.

ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ

Α/Α	Περιγραφή	Αρχείο Word	Αρχείο Acrobat
1)	Μελέτη Περίπτωσης: Καθαρότερη Παραγωγή σε Σφαγείο Χοίρων
2)	Μελέτη Περίπτωσης: Ελαχιστοποίηση Αποβλήτων στην Ελληνική Εταιρία ΓΕΝΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Α.Ε.