Περίληψη διάλεξης
Οι γάλλοι υπήκοοι που κατάγονται από βορειο-Αφρικανούς μετανάστες είναι θύματα ενός ρατσισμού που όμοιο δεν υφίστανται οι καταγόμενοι από μετανάστες άλλων προελεύσεων. Μία από τις αντιδράσεις τους είναι η διεκδίκηση της κρυμμένης θρησκείας των γονιών τους, το Ισλάμ.
Αυτή η ξαφνική ορατότητα μιας θρησκείας που θεωρήθηκε εξ αρχής κατώτερη αντιμετωπίζεται ως απαράδεκτη πρόκληση από τους «γηγενείς» Γάλλους. Η κυβέρνηση και ο ευρύτερος πολιτικός κόσμος, μέσω του νόμου που απαγορεύει να φοριέται μαντήλα στο σχολείο, απευθύνουν ένα διπλό μήνυμα: αφ’ενός ότι δεν είναι έτοιμοι να μεταχειριστούν ως πολιτισμικά ισότιμους τους βορειο-Αφρικανούς και αφ’ετέρου ότι, αυτός ο πληθυσμός, ο οποίος θεωρείται επικίνδυνος διότι συνδέεται λόγω θρησκείας του με την τρομοκρατία, δεν δικαιούται να απολαμβάνει κοινωνικά ισότιμη μεταχείρηση και κατά συνέπεια κανείς δεν πρέπει ν’αγωνίζεται εναντίον των διακρίσεων τις οποίες υφίσταται. Η κυβέρνηση και ο πολιτικός κόσμος πετυχαίνουν έτσι τρεις στόχους με ένα κτύπημα: απομακρύνουν το βλέμμα και τη συζήτηση από την αποδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους, δείχνουν να αποδίδουν κάποια σημασία στην ισότητα των φύλων, σημασία που όμως δεν κοστίζει τίποτα και κατά τίποτα δεν μεταβάλλει την κατάσταση των γυναικών, και τέλος, σε μια στιγμή που οι φυλετικές διακρίσεις έχουν γίνει πολύ προφανείς και που κάθε χώρα μέλος καλείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση να τις καταργήσει, η Γαλλία κερδίζει χρόνο καθυστερώντας τη λήψη συγκεκριμένων αντιρατσιστικών μέτρων τα οποία δεν θα είναι δημοφιλή.
Αναμφισβήτητα δεν είναι με αυτό τον τρόπο που παρουσιάστηκε η «συζήτηση» για τη «μαντήλα». Παρουσιάστηκε αντίθετα ως σύγκρουση πολιτισμού ανάμεσα σε βαρβάρους και πολιτισμένους, σε φανατικούς θρησκευόμενους και σε πρωταθλητές του ορθολογισμού, σε υπέρμαχους της ιεραρχίας και σ’εκείνους της ισότητας. Επιστρατεύτηκε η γαλλική μεγαλοστομία: δημοκρατία, εκκοσμίκευση, ισότητα των φύλων, καθώς και οι μεγάλοι γαλλικοί μύθοι για τις άλλες δυτικές χώρες, οι οποίες μολονότι δημοκρατικές έχουν προσβληθεί από το κακό του «κοινοτισμού». Το κακό που ποτέ δεν προσδιορίστηκε αλλά βρίσκεται στον αντίποδα του καλού που αντιπροσωπεύει «η ενσωμάτωση α λα γαλλικά», η οποία μυστηριωδώς είναι αποκλειστικά γαλλική και καλλίτερη από κείνη των άλλων, μολονότι παράγει «αποτυχημένους». Παρά τις ατελείωτες επικλήσεις της γαλλικής εξαίρεσης, τα βαθειά ελατήρια της συζήτησης στηρίχθηκαν στην κοινή σε όλες τις δυτικές χώρες ιδεολογία, που εξισώνει το ισλάμ με τον φονταμενταλισμό και στη συνέχεια το φονταμενταλισμό με την τρομοκρατία, πράγμα που επιτρέπει τον προσδιορισμό του συνόλου του αραβο-μουσουλμανικού κόσμου ως εχθρού της Δύσης και τους αραβο-μουσουλμάνους που κατοικούν στις δυτικές χώρες ως πέμπτη φάλαγγα αυτού του αντιπάλου, ως εσωτερικού εχθρού.
Η διάλεξη επιχειρεί να ανατρέξει στη διαδικασία που οδήγησε στην κατάσταση αυτή στη Γαλλία.