ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ:
ΜΕΤΑΚΕΝΩΣΗ ΤΟΥ ΗΣΥΧΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ (14ΟΣ ΑΙ.)


Σταύρος Γ. Γουλούλης
Δρ Βυζαντινής Τέχνης, ΓΑΚ Ν. Λάρισας
mail@gak.lar.sch.gr


ΠΕΡΙΛΗΨΗ

 

Εξετάζονται οι διαθέσιμες πληροφορίες, κυρίως ο Βίος του οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτη, από τις οποίες διαπιστώνεται κάτω από ποιες συνθήκες μεταφέρθηκαν από το Άγιον Όρος στη Σκήτη της Δουπιάνης, μετέπειτα Σκήτη Σταγών, άνθρωποι και ιδέες, πρακτικές ζωής και πολιτικής αυτοσυνειδησίας, και που είχαν ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί ο ησυχασμός και ο κοινοβιασμός σε μια άδεια από μοναχούς περιοχή. Πρόκειται για μία παλαιά στάση εκκλησιαστικής ζωής, αλλά τότε εξαιτίας ιστορικών συνθηκών όπως και της δυναμικής προσωπικότητας του οσίου Γρηγορίου του Σιναϊτη, κατέστη εφικτή η ανανεωμένη πρόταση της μοναστικής ζωής. Άμεσο αποτέλεσμα υπήρξε η συσπείρωση σχεδόν όλων των μοναχών του Αγίου Όρους και πέραν αυτού, οι οποίοι έτσι απέκτησαν συνείδηση της παρουσίας τους στην εκκλησιαστική και εν γένει πνευματική ζωή του Βυζαντίου που συνέπεσε με την κρίσιμη περίοδο της κατάρρευσης (ουσιαστικά μεταξύ 1354 και 1453, όταν οι Οθωμανοί διείσδυσαν στη Βαλκανική). Στην περιοχή των Μετεώρων έδρασε ο Γρηγόριος ο Στυλίτης, μία εξέχουσα πνευματική φυσιογνωμία από την Κων/πολη, ο Αθανάσιος εκ Νέων Πατρών, ο Αγάθων και ο Ιγνάτιος, κ.α., όλοι από το Άγιον Όρος, οι οποίοι εισήγαγαν τον κοινοβιακό τύπο. Το 1362 δημιουργήθηκε η Σκήτη των Σταγών, ενώ το Μετέωρο είχε την εποπτεία από την σταυροπηγιακή μονή των Ζαβλαντίων. Μετά το 1393, όταν κατέλαβαν την περιοχή οι Οθωμανοί μεταφέρθηκαν και άλλοι μοναχοί από τη Θεσσαλία, οπότε διαμορφώθηκε το γνωστό μέχρι σήμερα σχήμα των μετεωριτικών μονών.