Η βιβλιοθήκη του "Γυμνασίου"

Η βιβλιοθήκη του "Γυμνασίου" στεγάζεται στον Α΄ όροφο του κτηρίου, μέσα σε μια αίθουσα ειδικά διαμορφωμένη, που καλύπτεται από τα βιβλία μέχρι την οροφή.

74 σπάνια χειρόγραφα, πού χρονολογούνται από τον 9ο έως και τον 17 μ.Χ. αιώνα, και έχουν περιγραφεί και καταγραφεί από τον Αθανάσιο Παπαδόπουλο - Κεραμέα (τα πρώτα 45) και το φιλόλογο Αθ. Τσερνόγλου (τα υπόλοιπα).

15.000 περίπου σπάνια έντυπα βιβλία, εκδόσεις Βενετίας, Βιέννης, Παρισίων, Λουγδούνου, που χρονολογούνται από τους πρώτους χρόνους της εφεύρεσης της τυπογραφίας, και νεότερα (από το 1826 και μετά ) όπως εκδόσεις Λειψίας, Παρισίων, Γοττίγγης, Οξφόρδης κ.α., τα οποία είναι κυρίως φιλολογικά και θεολογικά αλλά καλύπτουν και πολλούς άλλους τομείς επιστημών. Ενυπάρχουν επίσης πλήρεις σειρές φιλολογικών επιστημονικών περιοδικών εκδόσεων, όπως τα Hermes, Philologus, Philolog. Anzeiger, Wochenschrift fur Klassische Phillologie, Byzantinische Zeitschrift κ.α. και εχουν καταγραφεί σε μεγάλο κατάλογο.

Η καταγραφή των βιβλίων κράτησε τρία χρόνια, με διαλείματα, την έκανε μόνος του ο Αθ. Τσερνόλγου (καθηγητής τότε του Σχολείου) και τελείωσε στις 3 Μαΐου του 1963

Από το 1840, επί Τουρκοκρατίας, που άρχισε να λειτουργεί το "Γυμνάσιο" Μυτιλήνης δημιουργήθηκε η βιβλιοθήκη του Σχολείου, η οποία αργότερα πλουτίσθηκε από μεγάλες δωρεές.

Η πρώτη αξιόλογη δωρεά ήταν η προσωπική βιβλιοθήκη του πρώτου διευθυντή του "Γυμνασίου" Ιερομ. Ιγνατίου Σαρδέλλη, ο οποίος πέθανε το 1848 και παραχώρησε με διαθήκη τα βιβλία του.

Ακολούθησε η μεγάλη δωρεά της προσωπικής βιβλιοθήκης του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Μελετίου(1866) που αριθμούσε περίπου 3000 τόμους.

Η σε χρήμα δωρεά του Ασημάκη Μουζάλα 1890 έγινε αφορμή να αγοραστούν κυρίως σειρές κλασικών συγγραφέων κυρίως της Λειψίας.

Το 1922 η βιβλιοθήκη εμπλουτίζεται με βιβλία πού έφεραν οι πρόσφυγες από την Ελληνική Σχολή της Σηλυβρίας. Πολλά από τα βιβλία αυτά ήταν δωρεές του Μητροπολίτη Σηλυβρίας Διονυσίου (1900-1913).

Στις δωρεές αναφέρεται και η βιβλιοθήκη του Χριστοφόρου Λαίλιου, καθώς και δωρεές πολλών επιφανών καθηγητών και άλλων Λεσβίων.

Σε άλλη αίθουσα υπάρχουν μέρος της βιβλιοθήκης του Δημητρίου Ν. Βερναρδάκη και η βιβλιοθήκη του Γρηγορίου Ν. Βερναρδάκη.