praktiki askisi

πρακτικη ασκηση - γλωσσικες μυθολογιες: γλωσσα και εθνικισμοσ

7^ο εξάμηνο

Διδάσκων: Κώστας Κανάκης c.canakis@sa.aegean.gr

Τετάρτη 15:00-18:00, ΟΑΕΔ

Ώρες γραφείου χειμερινού εξαμήνου: Τρίτη 18:00 - 20:00

Τηλ. 22510-36318

#12

αναλυτικοσ οδηγοσ μαθηματοσ

1. Περιγραφή του μαθήματος

Οι γλωσσικές μυθολογίες αποτελούν πολύ σοβαρότερο μέρος των γλωσσικών μας αποσκευών από ότι θα θέλαμε ίσως να πιστεύουμε. Έχουμε όλοι μερίδιο, ατομικά αλλά και ως μέλη συγκεκριμένων γλωσσικών κοινοτήτων, σε πλήθος παραδοχών—ως επί το πλείστον αστήρικτων και αβάσιμα αξιολογικών—όσον αφορά τις αισθητικές και πολιτισμικές αξίες της μητρικής μας γλώσσας. Συχνά οι ανθρώπινες γλώσσες αξιολογούνται από τους ομιλητές τους με επίθετα όπως ιστορική, πολιτισμική αλλά και εύηχη, λογική, πεζή, ποιητική, κλπ. Ταυτόχρονα, παρόμοιες αξιολογήσεις βρίσκονται στο επίκεντρο της επιχειρηματολογίας κάθε γλωσσικού εθνικισμού και, κατ' επέκταση, στη βάση κάθε εγχειρήματος γλωσσικού ηγεμονισμού, άσχετα με την έκβαση που θα έχει. Τέτοια επιχειρήματα διατρέχουν ιδεολογικά κινήματα και πολιτικές πρακτικές—ιστορικές στιγμές τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όσο η ρωσσική επανάσταση, το κίνημα ανεξαρτησίας του γαλλόφωνου Καναδά, η κίνηση English only στις ΗΠΑ, η αποικιοκρατία και η διαμάχη καθαρεύουσας-δημοτικής στην Ελλάδα. Και ενώ αυτά δεν είναι συγκρίσιμα γεγονότα ως προς άλλες παραμέτρους, σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν γραπτές και προφορικές μαρτυρίες για την προσπάθεια επιβολής μιας γλώσσας και τον αποκλεισμό άλλων. Συχνά, δε, αυτό γίνεται στο όνομα των συμφερόντων μιας «φαντασιακής κοινότητας» ανθρώπων, του έθνους, που προβάλλει κοινή καταγωγή και στόχους, θεωρεί πως είναι πολιτική κοινότητα και αναζητά κυριαρχία σε (ή και ταύτιση με) μια εδαφική επικράτεια.[1] Ενώ, λοιπόν, οι γλωσσικές μυθολογίες δεν συνδέονται απαραίτητα με εθνικιστικές τάσεις, κάθε γλωσσική εθνικιστική τάση υποστηρίζεται από μια σχετική γλωσσική μυθολογία. Ο στόχος της, δε, επιτυγχάνεται όταν η σχετική «φαντασιακή κοινότητα», στο σύνολό της, μοιάζει να αποδέχεται αυτή τη μυθολογία ως αδιαπραγμάτευτη ή ακόμη και αυταπόδεικτη.

Σε αυτό το μάθημα, θα ασχοληθούμε με θέματα γλωσσικών μυθολογιών—που κυρίως αφορούν τη στάση των ομιλητών και άρα βρίσκονται στη βάση των εθνικιστικών τάσεων στις γλωσσικές κοινότητες του κόσμου—εστιάζοντας στο ελληνικό "γλωσσικό ζήτημα" στην ιστορική (διαχρονική) αλλά, κυρίως, τη συγχρονική του διάσταση. Θα προσπαθήσουμε να δούμε τη γλωσσική όψη του εθνικισμού μέσα από τις στάσεις που επιχειρεί να καλλιεργήσει η πολιτεία μέσω των ΜΜΕ και, φυσικά, μέσω της γλωσσικής και της εκπαιδευτικής της πολιτικής. Συνεπώς, θα αγγίξουμε κοινωνιογλωσσικές θεματικές όπως είναι οι γλωσσικές στάσεις, η γλωσσική απώλεια και διατήρηση, η διγλωσσία και η πολυγλωσσία, ο γλωσσικός προγραμματισμός, κλπ.

Παρουσιάζοντας το μάθημα συνοπτικά, θα διακρίνω τις εξής θεματικές:

¨ Γλωσσικές μυθολογίες: Mύθοι για την ελληνική γλώσσα

¨ Κοινωνική διγλωσσία (diglossia) Ferguson vs. Fasold

¨ Το εθνικό γλωσσικό ζήτημα

¨ Καθαρισμός (=καθαρευουσιάνικος/δημοτικιστικός) και εθνικισμός

¨ Η γλώσσα και η συγκρότηση του έθνους: προς αναζήτηση της πρότυπης εθνικής γλώσσας—Ελλάδα και Ευρώπη

¨ Γλωσσικές στάσεις προς τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες στην Ελλάδα

¨ Η ελληνική γλωσσική πραγματικότητα σήμερα: 27 χρόνια από το 1976

¨ Απομεινάρια της διγλωσσικής κατάστασης στις γλωσσικές μας πρακτικές: η γλώσσα των ανακοινώσεων—μια περιπτωσιολογική μελέτη

2. Πληροφορίες, επικοινωνία, αξιολόγηση

2.1. Γενικά

Εκτός των ωρών συνεργασίας στο γραφείο, θεωρώ σκόπιμο να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που μας παρέχον οι νέες τεχνολογίες και έτσι, το συντομότερο δυνατόν και σίγουρα μέσα στον Οκτώβριο θα υπάρξει:

I. ιστοσελίδα για το μάθημα όπου θα βρίσκονται σημειώσεις, κείμενα και βιβλιογραφιές πληροφορίες· και

II. δημιουργία ομαδικού e-mail για επικοινωνία αλλά και με απώτερο στόχο την ανάπτυξη ενός discussion group το οποίο καλό θα είναι να ελέγχετε τακτικά.

Αυτές οι δύο κινήσεις θα επιτρέψουν την άμεση πρόσβασή σας στο διδακτικό υλικό καθώς και την υποβολή των (υποχρεωτικών για το μάθημα) εργασιών σας σε ηλεκτρονική μορφή ακόμη και εξ αποστάσεως.

2.2 Αξιολόγηση

Η αξιολόγησή σας βασίζεται σε τέσσερις (4) γραπτές και προφορικές ασκήσεις ανά δεκαπενθήμερο καθώς και προφορικό βαθμό για τη συμμετοχή σας. Υπάρχει επίσης μια μεγάλη τελική εργασία που θα κατατεθεί γραπτά και θα παρουσιαστεί επίσης προφορικά στην τάξη.

Συγκεκριμένα, οι εργασίες κατανέμονται ως εξής:

*εβδομάδα/εργασία*	*θεματική*	*παράδοση*	*ποσοστό βαθμού*
*2^ηεβδ. – 1^η εργασία*	Εξάσκηση στη συγγραφή δοκιμίου	3^η εβδομάδα	10%
*4^ηεβδ. – 2^η εργασία*	Μύθοι για την ελληνική γλώσσα	5^η εβδομάδα	15%
*6^ηεβδ. – 3^η εργασία*	Διγλωσσική πρακτική, Επιλογή μεταξύ Α: διγλωσσία και χιούμορ και Β: γλωσσικά απολιθώματα – έρευνα πεδίου	7^η εβδομάδα	15%
*Ανάθεση μεγάλης εργασίας - πλάνο*	Σε συνεννόηση με το διδάσκοντα	Εξεταστική	30%
*8^ηεβδ. – 4^η εργασία*	Γλωσσικές στάσεις & εθνικισμός: στάσεις προς την ελληνική και άλλες γλώσσες στην Ελλάδα	10^η εβδομάδα	10%
Προφορική παρουσίαση μεγάλης εργασίας	Σε συνεννόηση με το διδάσκοντα	Εξεταστική	10%
	ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ		10%

Σημειώστε ότι για να επιτύχετε στο μάθημα είναι απαραίτητο να υποβάλετε όλες εργασίες. Περισσότερες λεπτομέρειες για τις εργασίες βλ. Παράρτημα

3. Εβδομαδιαίο αναλυτικό πρόγραμμα:

εβδομαδα 1: Γενική εισαγωγή στο μάθημα:

α) η έννοια του γλωσσικού μύθου και η πραγματικότητα πίσω από τον μύθο

β) η γλωσσική βάση του εθνικισμού μέσω της καλλιέργειας των κατάλληλων γλωσσικών μύθων

εβδομαδα 2: Εξάσκηση στις αρχές της συγγραφής δοκιμίου και τη βιβλιογραφική έρευνα με κάρτες

εβδομαδα 3: Μύθοι για την ελληνική γλώσσα: α) το «σωστό» και το «λάθος» στη γραμματική, β) «σωστό» και το «λάθος» στην ελεύθερη (;) ποικιλότητα

εβδομαδα 4: Η κοινωνική διγλωσσία (diglossia) κατά Ferguson: γραμματικές & κοινωνικές διαφορές των δύο κωδίκων. Η διευρυμένη έννοια της κοινωνικής διγλωσσίας κατά Fishman & Fasold

εβδομαδα 5: Το εθνικό γλωσσικό ζήτημα: α) οι απαρχές και το raison d’ être της διγλωσσίας στη νεότερη Ελλάδα – η διγλωσσική πρακτική ως το 1976· β) «σχιζογλωσσία» ή γλωσσική ανασφάλεια· γ) λόγια στοιχεία ως απομεινάρια της διγλωσσικής πρακτικής σήμερα, 27 χρόνια μετά το 1976 – η γλώσσα των ανακοινώσεων: μια περιπτωσιολογική μελέτη. Aνάθεση κειμένων για παρουσίαση κατά τις τελευταίες δύο εβδομάδες των μαθημάτων

εβδομαδα 6: Η γλώσσα και η συγκρότηση του έθνους

εβδομαδα 7: Προς αναζήτηση της πρότυπης εθνικής γλώσσας—Ελλάδα και Ευρώπη

εβδομαδα 8: Γλωσσικές στάσεις των Νεοελλήνων, Μέρος Α: προς τα δικά τους και τα «άλλα» ελληνικά

εβδομαδα 9: Γλωσσικές στάσεις των Νεοελλήνων, Μέρος Β: προς λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες

εβδομαδα 10: Παρουσιάσεις φοιτητών - προσωπική συνεργασία

εβδομαδα 11: Παρουσιάσεις φοιτητών - προσωπική συνεργασία

εβδομαδα 12: Παρουσιάσεις φοιτητών - προσωπική συνεργασία - κατάθεση μεγάλης εργασίας

4. Βασική βιβλιογραφία: τίτλοι on reserve στη βιβλιοθήκη

Τα βιβλία αυτά θα βρίσκονται στη βιβλιοθήκη μας συγκεντρωμένα σε κλειστή συλλογή (on reserve) που δημιουργήθηκε ειδικά για το μάθημα και υπάρχουν περιορισμοί ως προς το δανεισμό τους προκειμένου να εξυπηρετούνται όλοι οι φοιτητές που είναι εγγεγραμμένοι στο μάθημα.

ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ

Φραγκουδάκη, Α. 2001. Η γλώσσα και το έθνος, 1880-1980: Εκατό χρόνια αγώνες για την αυθεντική ελληνική γλώσσα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

5. Γενική βιβλιογραφία

* Alatis, J. E. & G. R. Tucker. 1979. Language in Public Life. Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics1979. Washington, D.C.: Georgetown University Press.

* Alexiou, M. 2001 [1982]. Diglossia in Greece. In A. Georgakopoulou & M. Spanaki, (eds.), A Reader in Greek Sociolinguistics: Studies in Modern Greek Language, Culture and Communication, Oxford: Peter Lang, 89-118.

* Anderson, B. 1997. Φαντασιακές κοινότητες: Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού. Αθήνα: Νεφέλη.

* Αποστόλου-Πανάρα, Α. 1999. Γλωσσική μεταρρύθμιση και εξωτερικός δανεισμός: Η περίπτωση της Νέας Ελληνικής. Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα 1976-1996: Είκοσι χρόνια από την καθιέρωση της Νεοελληνικής (Δημοτικής) ως επίσημης γλώσσας. Πρακτικά συνεδρίου, Αθήνα, 29/11-1/12 1996. Αθήνα: Τσιβεριώτης, 333-341.

* Αραποπούλου, Μ. 1996. «Δημοτική», «καθαρεύουσα» και οι στάσεις των νέων. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά ημερίδας, Θεσσαλονίκη, 25 Απριλίου 1996. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 149-159.

* Αρχάκης, Α. & Μ. Κονδύλη. 2002. Εισαγωγή σε ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας. Αθήνα: Νήσος.

* Barbour, S & C. Carmichael (eds.) 2000. Language and Nationalism in Europe. Oxford: Oxford University Press.

* Bauer, L. & P. Trudgill (eds.) 1998. Language Myths. Harmonsdsworth: Penguin.

* Γιαννουλοπούλου, Γ. 1996. Το εθνικό γλωσσικό ζήτημα και το «παράδειγμα» των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά ημερίδας, Θεσσαλονίκη, 25 Απριλίου 1996. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 77-84.

* Γιαννουλοπούλου, Γ. 2001. Η νέα ελληνική μετά τη διγλωσσία. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 160-164.

* Canakis, C. 1994. Diglossia as an Agent of Humor in the writings of Helena Akrita. Journal of Modern Greek Studies 12: 221-237.

* Δελβερούδη, Ρ. 1999. Γλωσσικό ζήτημα και νεοελληνικά ιδιώματα. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Τόμος Β’ Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη, 26-18 Μαρτίου 1997. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 553-560.

* Δελβερούδη, Ρ. & Σ. Μοσχονάς. 1997. Ο καθαρισμός της γλώσσας και η γλώσσα του καθαρισμού. Σύγχρονα Θέματα 62: 79-91.

* Δενδρινού, Β. 2001. Διγλωσσία. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 89-94.

* Δοξιάδης, Κ. 1995. Εθνικισμός, ιδεολογία, μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αθήνα: Πλέθρον.

* Fairclough, N. 1995. Critical Discourse analysis: The Critical Study of Language. Harlow: Longman.

* Ferguson, C. A. 1971 [1959]. Diglossia. In Anwar S. Dil (ed.), Language Structure and Language Use: Essays by Charles a. Ferguson. Stanford: Stanford University Press, 1-26.

* Gellner, E. 1992. Έθνη και εθνικισμός. 2^η έκδοση. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

* Georgakopoulou, A. & M. Spanaki, (eds.). 2001. A Reader in Greek Sociolinguistics: Studies in Modern Greek Language, Culture and Communication. Oxford: Peter Lang.

* Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δ. 1999. Η ανατομία του λάθους. Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα 1976-1996: Είκοσι χρόνια από την καθιέρωση της Νεοελληνικής (Δημοτικής) ως επίσημης γλώσσας. Πρακτικά συνεδρίου, Αθήνα, 29/11-1/12 1996. Αθήνα: Τσιβεριώτης, 253-259.

* Hobbsbawm, E. J. 1994. Έθνη και εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα: Πρόγραμμα, μύθος, πραγματικότητα. Αθήνα: Καρδαμίτσας.

* Ιορδανίδου, Α. 1999. Ζητήματα τυποποίησης της σύγχρονης νεοελληνικής. Στο Α.-Φ. Χριστίδης (επιμ.), «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη, 26-28 Μαρτίου 1997. Τόμος Β’. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 835-844.

* Ιορδανίδου, Α. 1996. Standard κοινή νεοελληνική: απόπειρα καθορισμού. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά ημερίδας, Θεσσαλονίκη, 25 Απριλίου 1996. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 139-147.

* Kazazis, K. 1992. Sunday Greek Revisited. Journal of Modern Greek Studies 10: 57-69.

* Kazazis, K. 1982. Partial linguistic autobiography of a schizoglossic linguist. Glossologia 1: 109-117.

* Καραντζόλα, Ε. 1996. Γλωσσική ρύθμιση και «εθνική» γραμματική. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά ημερίδας, Θεσσαλονίκη, 25 Απριλίου 1996. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 129-137.

* Καραντζόλα, Ε. 2001. Γλώσσα και τυποποίηση. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 84-88.

* Κωστούλα-Μακράκη, Ν. 2001. Γλώσσα και κοινωνία: Βασικές έννοιες. Αθήνα: Μεταίχμιο.

* Μακρή-Τσιλιπάκου, Μ. 2002. Οι τρέχουσες αλλαγές στην κοινή νεοελληνική. In Selected Papers on Theoretical and Applied Linguistics from the 14^th International Symposium, April 20-22. Thessaloniki, 2000, 198-222.

* Μπαμπινιώτης, Γ. 1982. «Κατάσταση» εναντίον «καταστάσεως»: Δομική ανάλυσι των τύπων γενικής ενικού των θηλυκών ουσιαστικών σε –i*. Glossologia 1: 119-127.

* Μπαμπινιώτης, Γ. 1999. Είκοσι χρόνια γλωσσικής μεταρρύθμισης. Επιτέυγματα, λάθη, προοπτικές. Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα 1976-1996: Είκοσι χρόνια από την καθιέρωση της Νεοελληνικής (Δημοτικής) ως επίσημης γλώσσας. Πρακτικά συνεδρίου, Αθήνα, 29/11-1/12 1996. Αθήνα: Τσιβεριώτης, 191-196.

* Παυλίδου, Θ. 1996. Γλώσσες, γλωσσικές ποικιλίες και η έννοια της ισχύος. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά ημερίδας, Θεσσαλονίκη, 25 Απριλίου 1996. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 23-33.

* Πολίτης, Π. 2001. Μέσα μαζικής ενημέρωσης: Το επικοινωνιακό πλαίσιο και η γλώσσα τους. Στο Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα, επιμ. Α. Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 114-120.

* Schiffman, H. 1997. Diglossia as a Sociolinguistic Situation. In F. Coulmas (ed.), The Handbook of Sociolinguistics. Oxford: Blackwell, 205-216.

* Σελλά-Μάζη, Ε. 2001. Διγλωσσία και κοινωνία: Η ελληνική πραγματικότητα. Αθήνα: Προσκήνιο.

* Σκοπετέα, Ε. 2001. Έθνος και γλώσσα. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 75-77.

* Σταυρίδη-Πατρικίου, Α. 2001. Το γλωσσικό Ζήτημα. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 155-159.

* Τσιτσιπής, Λ. 2001. Στάσεις απέναντι στη γλώσσα. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 78-80.

* Τσιτσιπής, Λ. 1996. Γλωσσική ηγεμονία και γλωσσική συρρίκνωση. Στο «Ισχυρές» και «Ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού. Πρακτικά ημερίδας, Θεσσαλονίκη, 25 Απριλίου 1996. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 43-52.

* Φιλιππάκη-Warburton, E. 1999. Η μεταρρύθμιση του 1976: Μια κοινωνική, γλωσσική και γλωσσολογική απελευθέρωση. Στο Συνέδριο για την ελληνική γλώσσα 1976-1996: Είκοσι χρόνια από την καθιέρωση της Νεοελληνικής (Δημοτικής) ως επίσημης γλώσσας. Πρακτικά συνεδρίου, Αθήνα, 29/11-1/12 1996. Αθήνα: Τσιβεριώτης, 93-99.

* Φραγκουδάκη, Α. 1996. Καθαρεύουσα-δημοτική: Τα ιδεολογικά αίτια της ιστορικής διαμάχης για τη γλώσσα. Ιn Η Ελληνική Γλώσσα. Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, 29-36.

* Φραγκουδάκη, Α. 2001. Η γλώσσα και το έθνος, 1880-1980: Εκατό χρόνια αγώνες για την αυθεντική ελληνική γλώσσα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

* Wodak, R., de Cillia, R., Reisigl, M. and K. Liebhart. 1999. The Discursive Construction of National Identity. Edinburgh: Edinburgh University Press.

* Χριστίδης, Α. Φ. 1995. Γλωσσικές μυθολογίες: Η περίπτωση της ελληνικής. Σύγχρονα Θέματα 54: 21-26.

* Χριστίδης, Α. Φ. με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.) 2001. Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

* Χριστίδης, Α. Φ. 2001. Η αρχαία και η νεότερη ελληνική γλώσσα: Η αυτονομία της δημοτικής. Στο Α.-Φ. Χριστίδης με Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 165-167.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Εργασίες

εργασια 1: συγγραφη δοκιμιου: Επιλογή ενός σχετικού γλωσσικού θέματος και συγγραφή ενός δοκιμίου 500 λέξεων με βιβλιογραφική τεκμηρίωση και ακολουθώντας τις ισχύουσες βιβλιογραφικές συμβάσεις.

εργασια 2: μυθοι για την ελληνικη γλωσσα: Εστιάζοντας σε έναν ή δύο μύθους που εξετάσαμε για την ελληνική γλώσσα, ανατρέξτε στο βιβλίο Language Myths (Bauer & Trudgill, 1998) και συγκρίνετε σχετικούς μύθους για την αγγλική. Υπάρχει κοινός παρονομαστής; Είναι, δηλ. οι ελληνικοί γλωσσικοί μύθοι παρόμοιοι ή διαφορετικοί από τους αντίστοιχους αγγλοσαξωνικούς; Σε ποιο σημείο διαφοροποιούνται οι ελληνικοί μύθοι; Αναπτύξτε ένα δοκίμιο 1000-1200 λέξεων με σχετική βιβλιογραφική τεκμηρίωση.

εργασια 3Α: διγλωσσικη πρακτικη α: διγλωσσια & χιουμορ: Ανατρέχοντας στην ελληνική λογοτεχνική και κινηματογραφική παραγωγή, αναπτύξτε ένα δοκίμιο (1000-1200 λέξεις) σχετικά με τη χρήση ενός από τους δύο διγλωσσικούς πόλους για χιουμοριστικούς σκοπούς. Ειδικά η καθαρεύουσα (ο Υ διγλωσσικός τρόπος) έχει χρησιμοποιηθεί συχνά για τέτοιους σκοπούς (βλ. Ν. Τσιφόρος, Ε. Ακρίτα αλλά και τα κινηματογραφικά & τηλεοπτικά σενάρια του Α. Σακελλάριου).

εργασια 3Β: διγλωσσικη πρακτικη β: γλωσσικα απολιθωματα (μικρη ερευνα πεδιου): Η διγλωσσία μπορεί να τελείωσε, επισήμως, στην Ελλάδα το 1976 με σχετικό διάταγμα αυτό όμως δε σημαίνει ότι έπαψε να υπάρχει στην πράξη. Μια βόλτα σε οποιοδήποτε εμπορικό δρόμο της χώρας μπορεί να σας πείσει γι αυτό, εφόσον, συχνά-πυκνά, βλέπουμε (πολλές φορές για το ίδιο κατάστημα!) ταμπέλες που μας δηλώνουν ότι πρόκειται, π.χ. για ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ αλλά και ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΝ. Στις αναγγελίες των αεροδρομίων μας καλούν ΝΑ αλλά και ΟΠΩΣ ΠΡΟΣΕΛΘΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ αν ταξιδεύουμε με τον ΑΡΙΘΜΟ ΠΤΗΣΗΣ αλλά και ΠΤΗΣΕΩΣ τάδε. Μπορείτε να επιλέξετε όποιο πεδίο θέλετε, αλλά σας προτείνω να επιλέξετε έναν από τα παρακάτω πεδία:

I. Αεροδρόμιο Μυτιλήνης (ή όποιο άλλο)

II. Νοσοκομείο ή Δικαστήριο

III. Ταμπέλες οδικής σήμανσης ή καταστημάτων

IV. Γραπτός ακαδημαϊκός λόγος

V. Γραπτός νομικός λόγος

Καλείστε να αναπτύξτε ένα δοκίμιο (1000-1200 λέξεις) σχετικά με την παράλληλη χρήση των δύο διγλωσσικών τρόπων στη σύγχρονη γλωσσική πραγματικότητα.

εργασια 4Α: γλωσσικες στασεις & εθνικισμοσ: προς την ελληνικη γλωσσα: Αναπτύξτε ένα δοκίμιο (1000-1200 λέξεις) για τις στάσεις που παρατηρείτε ως προς την ελληνική γλώσσα ανάμεσα στους Έλληνες—κυρίως δε στάσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν εθνικιστικές. Προκειμένου να γίνει εφικτό αυτό μπορείτε να καταφύγετε στη σχετική βιβλιογραφία αλλά και να ετοιμάσετε τα δικά σας ερωτηματολόγια. Ο δεύτερος τρόπος είναι προτιμότερος γιατί σας δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξετε το δοκίμιό σας σχολιάζοντας τα αποτελέσματά σας. Εάν επιλέξετε την οδό του ερωτηματολογίου, θα πρέπει να προβλέψετε και ερωτήσεις για το δεύτερο μέρος αυτής της εργασίας (βλ. εργασία 6, παρακάτω). Σε κάθε περίπτωση, είναι επίσης πολύ χρήσιμο να ανατρέξετε σε γράμματα αναγνωστών στις εφημερίδες για γλωσσικά θέματα. Αυτά συνήθως έχουν δύο όψεις: α) ενασχόληση με γλωσσικά φαινόμενα και λάθη και β) έκφραση φόβων για την «απώλεια» της ελληνικής (γλωσσικό αφελληνισμό).

εργασια 4Β: γλωσσικες στασεις & εθνικισμοσ: προς τις γλωσσες των μεταναστων: Αναπτύξτε ένα δοκίμιο (1000-1200 λέξεις) για τις στάσεις των Ελλήνων προς τις γλώσσες των οικονομικών μεταναστών. Προκειμένου να γίνει εφικτό αυτό μπορείτε να καταφύγετε στην (μικρή) σχετική βιβλιογραφία αλλά και να ετοιμάσετε τα δικά σας ερωτηματολόγια. Ο δεύτερος τρόπος είναι προτιμότερος γιατί σας δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξετε το δοκίμιό σας σχολιάζοντας τα αποτελέσματά σας.

εργασια 7: τελικη εργασια – παρουσιαση ΤΟΥ ΔΙΚΟΥ ΣΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Γι αυτή τη φάση της τελικής εργασίας θα χρειαστεί να συνεργαστείτε με το διδάσκοντα. Θα πρέπει μέσα σε 30 λεπτά να παρουσιάσετε τη δουλειά σας και στη συνέχεια να απαντήσετε σε ερωτήσεις για 15 λεπτά.

[1] Ο Anderson (1997: 26) λέει ότι «[το έθνος] αποτελεί μια ανθρώπινη κοινότητα που φαντάζεται τον εαυτό της ως πολιτική κοινότητα, εγγενώς οριοθετημένη και ταυτόχρονα κυρίαρχη.»

Αρχική σελίδα