ΓΛΩΣΣIKH ΠOIKIΛOTHTA: HΛIKIA KAI ΦYΛO

ΜΕΡΟΣ Α

  1.  Tι γνωρίζετε για τη γλώσσα των γυναικών/ανδρών;

     α) Mιλούν όντως διαφορετικά τα κορίτσια/γυναίκες από τα αγόρια/άνδρες στην Eλλάδα;

     β)   Συμβαίνει το ίδιο και με ομιλητές άλλων γλωσσών που τυχόν γνωρίζετε;

     γ)  Πώς θα περιγράφατε τη γλωσσική συμπεριφορά ανδρών και γυναικών στις Δυτικές κοινωνίες που τυχόν γνωρίζετε;

     δ)   Γνωρίζετε κάτι σχετικά με τη γλωσσική συμπεριφορά ανδρών και γυναικών στις μη-Δυτικές κοινωνίες;

 2.  H ιαπωνική είναι μια μη-Δυτική γλώσσα και είναι μία από τις γλώσσες που κωδικοποιούν το φύλο του ομιλητή στο αντωνυμικό σύστημα. Yπάρχει η λέξη atashi που σημαίνει "εγώ" μόνο και χρησιμοποιείται μόνο από γυναίκες και η λέξη boku που χρησιμοποιούν μόνον οι άνδρες. H διαφορά είναι στο επίπεδο της γραμματικής. Yπάρχει παρόμοια διάκριση στα ελληνικά ή άλλες γλώσσες που ξέρετε;

 3.  Στις αγγλόφωνες κοινωνίες μερικοί ομιλητές αποβάλλουν το [h] όταν προφέρουν λέξεις όπως house, hotel, κλπ. Eπίσης, μερικοί άνθρωποι χρησμοποιούν την κατάληξη [-in] κι όχι [-ing], σε λέξεις όπως swimming, typing, κλπ. H διαφορά που προκύπτει είναι στο φωνολογικό επίπεδο.

     α)   Nομίζετε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι συστηματικά άνδρες ή γυναίκες, μέλη της εργατικής ή της μέσης τάξης, και τα δύο ή κανένα από τα δύο; 

     β)   Mπορείτε να σκεφτείτε ανάλογες περιπτώσεις στα ελληνικά;

 4.  Ένα γλωσσικό σύστημα που κωδικοποιεί π.χ. διαφορές φύλου στις αντωνυμίες που αναφέρονται στον ομιλητή--όπως τα ιαπωνικά--χαρακτηρίζεται από μοντέλα γλωσσικού αποκλεισμού βάσει του φύλου (sex-exclusive patterns). Mια γλώσσα σαν τα ελληνικά έχει λίγες τέτοιες περιπτώσεις (π.χ. αυτή/αυτός). Aντίθετα, οι άνδρες και οι γυναίκες χρησιμοποιούν τους ίδιους τύπους (π.χ. φέρσιμο/συμπεριφορά) αλλά με διαφορετική συχνότητα. Aυτά ονομάζονται μοντέλα προτίμησης βάσει του φύλου (sex-preferential patterns). Mπορείτε να σκεφτείτε κι άλλα παραδείγματα τέτοιων μοντέλων στα ελληνικά;

 5.  Ένας από τους βασικούς στόχους των κοινωνιογλωσσολογικών μελετών είναι η εξέταση της γλώσσας σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα (ή περιστάσεις, contexts) έτσι ώστε να κατανοήσουμε τις κοινωνικές σχέσεις σε μια κοινότητα. Tι καταλαβαίνουμε για τις σχέσεις ανδρών/γυναικών σε κοινωνίες όπου υπάρχουν σαφώς διακριτές διαφορές μεταξύ της γλώσσας των γυναικών και των ανδρών;

 6.  Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τις λέξεις φύλο ή βιολογικό φύλο (sex) και γένος ή κοινωνικό φύλο (gender) αδιάκριτα όταν αναφερόμαστε σε κοινωνικά μοντέλα που αφορούν τους άνδρες και τις γυναίκες. Mιλούμε για διαφορές φύλου ή διαφορές γένους. Όμως, αν μας ενδιαφέρει να καταλάβουμε την κονωνική δομή πρέπει να ξεχωρίσουμε μεταξύ του (βιολογικού) φύλου (την ταυτότητα κάποιου ως άνδρα ή γυναίκας) και (κοινωνικού) γένους (την ταυτότητα κάποιου ως αρσενικού ή θηλυκού), μιας και το δεύτερο δεν προκύπτει αυτόματα από το πρώτο.

          Eάν το γένος (κοινωνικό φύλο) αποτελεί κοινωνικό δημιούργημα, τότε θα μπορούσε κανείς να βρει αποδείξεις ότι έτσι έχουν τα πράγματα, συμπεριλαμβανομένων και αποδείξεων ως προς τη διαδικασία της δημιουργίας του. Συγκεκριμένα, θα μπορούσε να βρει κανείς γλωσσικές αποδείξεις, μιας και η γλώσσα είναι το κατ' εξοχήν μέσο με το οποίο δημιουργούμε κατηγορίες που στη συνέχεια ρυθμίζουν τη ζωή μας.

         Πιστεύετε ότι τα στοιχεία που έχουμε σχετικά με διαφορετικά γλωσσικά μοντέλα ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες δίνουν αποδείξεις για τη δημιουργία του κοινωνικού φύλου (γένους); Eάν είναι έτσι, μήπως θα έπρεπε να μιλάμε για γλωσσικά μοντέλα αποκλεισμού και προτίμησης βάσει του γένους (gender-exclusive, gender-preferential) αντί για μοντέλα αποκλεισμού και προτίμησης βάσει του φύλου (sex-exclusive, sex-preferential);

 7.  Δείξαμε παραπάνω ότι οι διαφορές γένους στο λόγο (είτε αποκλειστικές είτε κατά προτίμηση) εμφανίζονται στο επίπεδο της γραμματικής και της φωνολογίας. Mπορείτενα σκεφτείτε άλλα επίπεδα στα οποία εμφανίζονται τέτοιες διαφορές; Mπορείτε να δώσετε συγκεκριμένα παραδείγματα από τα ελληνικά ή άλλη γλώσσα;

 8.  Eάν συγκρίνουμε δεδομένα σχετικά με τη διαφορά γλωσσικών μοντέλων ανδρών και γυναικών με γλωσσικά μοντέλα ανθρώπων από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει κάποια σύγκλιση;

 9.  Mπορείτε να σκεφτείτε μια πιθανή εξήγηση για τις διαφορές στο λόγο των ανδρών και των γυναικών;

 10.   Πιστεύετε ότι οι ηλικιακά καθορισμένες (age-graded) διαφορές στο λόγο θα μπορούσαν να συνδέονται με οποιοδήποτε τρόπο με διαφορές στο φύλο/γένος;

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

         Μαγνητοφωνήστε μια συνομιλία ανάμεσα σε άτομα διαφορετικού φύλου και:

          α) αναγνωρίστε τον τρόπο με τον οποίο απευθύνονται ο ένας στον άλλον και παρατηρήστε τυχόν διαφορές που σχετίζονται με το φύλο

ή/και

         β) αναγνωρίστε διαφορές σε δύο επίπεδα (π.χ., φωνολογικό, λεξιλογικό, συνομιλιακό) και εξηγήστε γιατί τις θεωρείτε διαφορές φύλου στο λόγο των δύο συνομιλητών.

HΛIKIA KAI ΦYΛO:

ΓΛΩΣΣΑ ΑΝΔΡΩΝ & ΓΥΝΑΙΚΩΝ - ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

  ΜΕΡΟΣ Β

A.   ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΦΥΛΟ

1.      Οι γλωσσικοί τύποι που χρησιμοποιούν οι άνδρες και οι γυναίκες είναι, σε κάποιο βαθμό, διαφορετικοί σε κάθε γλωσσική κοινότητα. Λέγεται, π.χ., πως οι γυναίκες είναι γλωσσικά ευγενέστερες και πιο συνεργάσιμες από τους άνδρες και ότι τα δύο φύλα δίνουν έμφαση σε διαφορετικές λειτουργίες του λόγου (π.χ. αναφορική/συγκινησιακή).

  2.      Πάντως, σε κοινωνίες που οι κοινωνικοί ρόλοι των δύο φύλων επικαλύπτονται, συμβαίνει το ίδιο και με τους γλωσσικούς τύπους που χρησιμοποιούν. Άνδρες και γυναίκες χρησιμοποιούν τους ίδιους τύπους αλλά με διαφορετική συχνότητα. Όμως, οι γυναίκες τείνουν να είναι πιο κοντά στη νόρμα (πρότυπη γλώσσα), ενώ οι άνδρες χρησιμοποιούν περισσότερους μη-πρότυπους τύπους ή τύπους της καθομιλουμένης.

  3.      Οι διαφορές στη γλώσσα είναι, συχνά, μόνο μια πτυχή πιο έντονων διαφορών στην κοινωνία που αντανακλούν διαφορές στην κοινωνική υπόσταση/θέση και ισχύ (status-power). Εάν, π.χ., μια κοινωνία είναι πολύ ιεραρχική και σε κάθε επίπεδο οι άνδρες είναι ισχυρότεροι από τις γυναίκες, τότε οι γλωσσικές διαφορές μεταξύ τους μπορεί να είναι μόνο μία διάσταση πιο εκτεταμένων διαφορών που αντανακλούν την κοινωνική ιεραρχία στο σύνολό της.

  4.   Ερμηνείες για τη γλωσσική συμπεριφορά των γυναικών--έχουν προταθεί οι παρακάτω:

     4.1  Η ερμηνεία που βασίζεται στην κοινωνική υπόσταση: οι γυναίκες έχουν πιο ανεπτυγμένη αίσθηση του ρόλου της κοινωνικής υπόστασης και του ότι ο τρόπος που μιλούν μαρτυρεί τις κοινωνικές τους καταβολές και τη θέση τους στην κοινωνία. Χρησιμοποιώντας πρότυπους γλωσσικούς τύπους προσπαθούν να αποκτήσουν υψηλότερη κοινωνική θέση, ειδικά οι γυναίκες που δεν εργάζονται. Επίσης, οι γυναίκες ισχυρίζονται πως παράγουν περισσότερους πρότυπους τύπους απ’ ότι στην πραγματικότητα. Προβλήματα με αυτή την ερμηνεία: οι γυναίκες που εργάζονται τείνουν να έχουν πιο ευρύ γλωσσικό ρεπερτόριο.

       4.2  Ο ρόλος της γυναίκας ως προστάτη των κοινωνικών αξιών: “η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι”. Αυτή η ερμηνεία εστιάζει στο ότι η κοινωνία τείνει να περιμένει “καλύτερη” συμπεριφορά από τις γυναίκες παρά από τους άνδρες, κυρίως λόγω του ρόλου τους ως μητέρων. Πρβλήματα: αυτό μπορεί να αληθεύει για κάποιες κοινωνικές ομάδες αλλά όχι για όλες· επίσης, η μητέρα και το παιδί στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού είναι λογικότερο να χρησιμοποιούν μάλλον περισσότερους τύπους της καθομιλουμένης.

       4.3  Οι λιγότερο ισχυρές ομάδες πρέπει να είναι ευγενείς: η πρότυπη γλώσσα ως δείγμα υποταγής. Παρότι οι γυναίκες είναι γλωσσικά ευγενέστερες, η ευγένεια και η πρότυπη γλώσσα δεν ταυτίζονται. Η γυναίκα μέσω της πρότυπης γλώσσας προστατεύει την “εικόνα” της (face) αλλά και τους άλλους--δείχνει ευαισθησία για τις κοινωνικές ανάγκες των άλλων. Πρόβλημα: είναι αξιοπερίεργο ότι προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε την γλωσσική συμπεριφορά των γυναικών, που ακολουθούν τη νόρμα, και όχι των ανδρών που δεν την ακολουθούν.

       4.4  Οι καθομιλούμενοι μη-πρότυποι γλωσσικοί τύποι εκφράζουν “ανδρισμό” (ή και “μαγκιά”) Επίσης, οι άνδρες ισχυρίζονται πως παράγουν περισσότερους μη-πρότυπους τύπους απ’ ότι στην πραγματικότητα. Αυτό πιθανόν να αποτελεί αντίδραση στη γλωσσική συμπεριφορά των γυναικών και τα γυναικεία γλωσσικά πρότυπα και την κοινωνική τους επιρροή. Προβλήματα: σχέση επισημότητας/οικειότητας και μη-πρότυπων τύπων σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.

  5.   Εναλλακτικές ερμηνείες της γλωσσικής συμπεριφοράς των γυναικών:

     5.1  Πώς κατατάσσονται κοινωνικά οι γυναίκες;

     5.2   Επιρροή του ερευνητή (interviewer) και του περιβάλλοντος/πλαισίου της συνέντευξης:

            - η ταυτότητα του ερευνητή

            - ανδρική αλληλεγγύη

            - διαφορετικές ερωτήσεις στη συνέντευξη

            - ίδιες συμπεριφορές, διαφορετικές ερμηνείες;

Β.   ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ

1.      Ένας από τους πιο άμεσους τρόπους για να καταλάβουμε όχι μόνο το φύλο αλλά και την ηλικία κάποιου είναι η ποιότητα της φωνής του/της (συχνότητα, τόνος). Λόγω ανατομίας, οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη στοματική κοιλότητα από τις γυναίκες. Ως αποτέλεσμα αυτού οι γυναίκες έχουν πολύ ευρύτερο φάσμα συχνοτήτων (κυρίως υψηλών). Όμως, ενώ φυσιολογικά η διαφορά αυτή εμφανίζεται στην εφηβεία, πολλά αγόρια έχουν αισθητά “βαρύτερες” φωνές (δηλ. χαμηλότερη συχνότητα) από τα κορίτσια από πολύ μικρότερη ηλικία. Δηλαδή υπάρχουν κοινωνικοί και πολιτισμικοί λόγοι που συντελούν σε αυτή τη διαφοροποίηση. Συσχετισμός βαριάς φωνής και ανδροπρέπειας.

  2.      Το γεγονός ότι κάποιες γυναίκες πολιτικοί έχουν βαρύτερες φωνές από το συνηθισμένο ίσως αντανακλά μια προτίμηση του κοινού για φωνές με ανδρικά χαρακτηριστικά στην πολιτική. Αυτές οι νόρμες όμως διαφέρουν από κοινωνία σε κοινωνία.

  3.      Οι διάφορες ηλικιακές ομάδες διαφοροποιούνται όχι μόνο βάσει της φωνής αλλά και του λεξιλογίου, της προφοράς και της γραμματικής. Υπάρχουν ηλικιακά διαβαθμισμένα γλωσσικά μοτίβα. Π.χ. η μεγάλη χρήση υβριστικού λεξιλογίου από ορισμένους εφήβους είναι πιθανόν να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Η συχνότητα χρήσης τέτοιου λεξιλογίου αλλάζει, ιδιαίτερα όταν γίνονται γονείς και συνάπτουν σχέσεις με άλλες οικογένειες.

  4.      Συνήθως οι άνδρες σε μεγαλύτερη ηλικία περιορίζουν τις βωμολοχίες σε περιβάλλοντα όπου υπάρχουν μόνον άνδρες, ενώ οι γυναίκες τις περιορίζουν γενικώς.

  5.      Η αργκό ή η γλώσσα του συρμού (slang) είναι άλλη μια περιοχή του λεξιλογίου που αντανακλά την ηλικία του ομιλητή. Η “τρέχουσα” αργκώ είναι γλωσσικό προνόμιο των νέων και ακούγεται περίεργα από το στόμα μεγαλυτέρων. Επειδή η αργκώ είναι εφήμερη, συχνά προδίδει την ηλικία του χρήστη. Παραδείγματα γλώσσας των νέων.

  6.      Η έρευνα για τις κοινωνικές διαλέκτους μας δίνει πληροφορίες για τα γλωσσικά μοτίβα διάφορων ηλικιακών ομάδων. Π.χ., οι έφηβοι χρησιμοποιούν τους περισσότερους καθομιλούμενους αλλά και σαφώς μη-πρότυπους γλωσσικούς τύπους. Αυτό λειτουργεί σαν δείκτης αλληλεγγύης.

  7.      Ένα συνηθισμένο μοτίβο για σταθερούς τύπους της καθομιλουμένης δείχνει τη σχετική συχνότητα καθομιλούμενων τύπων σε διάφορες ηλικιακές ομάδες. Η χρήση τέτοιων τύπων κορυφώνεται στην εφηβεία (ανάγκη διαφοροποίησης από τις κοινωνικές νόρμες και επιρροή των συνομηλίκων), στη συνέχεια μειώνεται δραστικά και αυξάνεται πάλι στα γηρατειά.

  8.      Μερικοί ερευνητές που έχουν εξετάσει μικρά παιδιά έχουν παρατηρήσει ένα διαφορετικό μοτίβο. Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν πλήρη συναίσθηση ότι οι τύποι που χρησιμοποιούν είναι μη-πρότυποι ή καθομιλούμενοι δεν υπάρχει κορύφωση κατά την εφηβεία, αλλά μάλλον σταδιακή μείωση κατά την ενηλικίωση. Πιθανόν αυτό να δείχνει ότι τα παιδιά διευρύνουν το γλωσσικό τους ρεπερτόριο, κυρίως ως προς το ύφος.

  9.      Υπάρχει γενική συμφωνία ότι στο μέσο της ζωής οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τις κοινωνικές νόρμες και χρησιμοποιούν λιγότερους καθομιλούμενους τύπους. Η χρήση τύπων με κύρος κορυφώνεται μεταξύ της ηλικίας των 30 και των 55.

  10.    Ηλικιακή διαβάθμιση και γλωσσική αλλαγή:

         Είναι πολύ εύκολο να γίνει σύγχυση μοτίβων γλωσσικής αλλαγής και ηλικιακά διαβαθμισμένων μοτίβων. Όταν μια αλλαγή απλώνεται σε μια γλωσσική κοινότητα θα υπάρξει φυσιολογική αύξηση και μείωση τη χρήσης του γλωσσικού τύπου μέσα στο χρόνο. Στην περίπτωση νεωτερισμού--ενός τύπου που η χρήση του αυξάνεται--θα έχουμε μικρή χρήση από τους γηραιότερους και μεγαλύτερη από τους νεότερους. Το αντίθετο συμβαίνει για έναν τύπο υπό εξαφάνιση. Πριν μελετήσουμε τα μοτίβα γλωσσικής αλλαγής είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τη φυσιολογική κατανομή των σταθερών γλωσσικών τύπων σε μια γλωσσική κοινότητα.

Γ.            ΓΛΩΣΣΑ ΑΝΔΡΩΝ & ΓΥΝΑΙΚΩΝ - ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

1.      Η Robin Lakoff ισχυρίζεται ότι υπάρχουν γλωσσικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν το λόγο των ανδρών και των γυναικών. Κοιτάξτε τις παρακάτω προτάσεις και αποφασίστε ποιες από αυτές είναι πιθανότερο να ελέχθησαν από γυναίκα, ποιες από άνδρα και ποιες και από τους δύο,

         α) Δώσε μου το συρραπτικό.

         β) Αυτό το σκυλάκι είναι πολύ γλυκό.

         γ) Πω-πω, πάλι βρέχει.

         δ) Φτου σου! Ξέχασα να του τηλεφωνήσω.

         ε) Θα μπορούσατε να του το πείτε σας παρακαλώ;

         στ) Έφτασε αργά, έτσι δεν είναι;

         ζ) Είχα πολύ δουλειά.

         Ποια γλωσσικά χαρακτηριστικά σας βοήθησαν να αποφασίσετε; Μπορείτε να βρείτε κοινές λειτουργίες για τα στοιχεία που προτιμούν οι γυναίκες καθώς και εκείνα που προτιμούν οι άνδρες;

  2.      Τα χαρακτηριστικά της γλώσσας των γυναικών κατά την R. Lakoff:

         1) λεξικά στοιχεία που δείχνουν διασταγμό (hedges/fillers)

         2) ερωτήσεις όπως “έτσι δεν είναι;” “σωστά;”ή “ε;”(tag questions)

         3) ανερχόμενος επιτονισμός σε καταφάσεις

         4) “κενά” επίθετα

         5) ακριβείς χρωματικοί όροι

         6) επιτατικά εννοίας όπως “τόσο”, “πάρα”, κλπ.

         7) “υπερβολικά σωστή” γραμματική

         8) εξαιρετικά ευγενικοί γλωσσικοί τύποι

         9) αποφυγή υβριστικού λεξιλογίου

         10) εμφατικός επιτονισμός  

  3.      Η Lakoff θεωρεί ότι τα tag questions είτε ζητούν πληροφορίες που δεν είναι γνωστές στον ομιλητή, είτε υποδηλώνουν δισταγμό. Όμως, είναι γενικά αποδεκτό ότι οι γλωσσικοί τύποι έχουν πολλαπλές λειτουργίες. Μπορείτε να βρείτε τη λειτουργία τους στις παρακάτω προτάσεις;

         α) Έλειπες χτες, σωστά;

         β) Άνοιξε την πόρτα, ε;

         γ) Τα πορτραίτα της είναι υπέροχα, έτσι δεν είναι;

         δ) Ήσουν έτοιμος να αντιγράψεις, δεν ήσουν;

         ε) Δεν της είπες τίποτε, έτσι;

         στ) Πέντε σοκολάτες είναι πολλές, δεν είναι;

  4.      Στους δύο παρακάτω διαλόγους έχουμε διακοπές (επικαλυπτόμενο λόγο). Διαβάστε τους προσεκτικά και βρείτε τις διαφορετικές λειτουργίες που επιτελούν αυτές οι διακοπές. Ποιος τύπος διακοπής νομίζετε ότι χαρακτηρίζει το κάθε φύλο;

α)      Α:   Μου φαίνεται πως θα κάνω μια εργασία γι αυτό το θέμα της οικονομίας που

               παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα αν μπορώ...

         Β:                                             αστειεύεσαι! αυτό θα ήταν απαίσιο θέμα

β)      Γ:   Αναρρωτιέμαι εδώ και χρόνια για την κηδεία

         Δ:                                             διότι γι αυτό είναι οι κηδείες

         Γ:   της δικής μου μητέρας

         Δ:   ...είναι για τους συγγενείς

5.      Στον επόμενο διάλογο προσπαθήστε να βρείτε μερικά μοτίβα που ακολουθούν οι γυναίκες και οι άνδρες στην επικοινωνία. Τι συνέπειες νομίζετε ότι μπορεί να έχουν αυτές οι διαφορές;

Γιάννης:          Θες μια καραμέλα;

Ειρήνη:          Όχι.

Ζωή:            Κάνει δίαιτα.

Μαρία:                                                Ποιος δεν κάνει δίαιτα!

Ειρήνη:          Λοιπόν, εγώ κάνω δίαιτα...=

Ζωή:                                                                  Σιγά!

Ειρήνη:          =και η μάνα μου αγοράζει αυτά τα σοκολατάκια με μέντα.=

Μαρία:                                                                                        Ναι κάνω!

Ζωή:            Α ναι!

Ειρήνη:       Τα “After Eight”. Της είπα: “δε θέλω μαμά.” “Εεε..., δε θέλω να το φάω

                   ολόκληρο.” Μου δίνει ένα τόσο δα κομματάκι, το τρώω. Μετά μου δίνει

                   άλλο ένα=

Γιάννης:                Ήταν=

Ειρήνη:          =οπότε το πετάω από το παράθυρο

Γιάννης:          πολύς κόσμος;

Ειρήνη:          Δεν της το είπα

Γιάννης:                               Ήταν=

Ειρήνη:       Αν το ήξερε θα με σκότωνε!

Ζωή:  Πολύς κόσμος πού;

Γιάννης:          Στην τελετή.

Ειρήνη:       Να χαίρεσαι που δεν πρέπει να κάνεις δίαιτα, Γιαννάκη...

Ζωή:          Γυμνάζεται. Τέλος πάντων, όλοι οι καθηγητές ήταν εκεί...

Γιάννης:          Χριστέ μου!

Μαρία:          Ήμουν κι εγώ εκεί.

Γιάννης:          Πρέπει να ήταν πολύ βαρετά...

6.      Ποια νομίζετε ότι είναι η περίσταση και ο πρωταρχικός στόχος (αναφορικός ή κοινωνικός) της παρακάτω συνομιλίας;

Μαρία:          Λοιπόν δεν ξέρω πώς τον ανέχεται

Χριστίνα:          Χριστέ μου, είναι απαίσιος--πραγματικό καθίκι δεν αστειεύομαι.

Μαρία:          Και είναι τόσο αγενής. Τη διακόπτει συνέχεια και την προσβάλει -- ακόμη και μπροστά στους φίλους της.

Σοφία:          Πρέπει να είναι τρελλή.

Μαρία:          Ακριβώς--αλλά αυτός το φυσάει βεβαίως. Παίρνει τρελλά λεφτά.

Σοφία:          Σοβαρά;

Χριστίνα:          (τραγουδιστά) θα τα κάψω, τα ρημάδια τα λεφτά μου!

7.      Η σεξιστική γλώσσα κωδικοποιεί στερεοτυπικές στάσεις προς άνδρες και γυναίκες. Θεωρείτε ότι οι παρακάτω προτάσεις αποτελούν παράδειγματα σεξιστικής γλώσσας; Εάν ναι θα μπορούσατε να τις αλλάξετε; Μπορείτε να σκεφτείτε παρόμοια παραδείγματα στα ελληνικά;

         a) Alone among animals man uses language to communicate. b) ‘Speech’ wrote Benjamin Lee Whorf ‘is the best show man pus on’... Language helps man in his thinking. The average student might hear 100,000 words a day. If he has a modest reading speed he would cover 90,000 words a day. He could easily increase that if he wanted. c) Man has been civilized for centuries. He no longer needs to hunt for food for his women and children.

 8.   Πιστεύετε ότι οι διαφορές που επισημάναμε στα γλωσσικά μοτίβα ανδρών και γυναικών απαντούν σε όλες τις κοινωνίες; Γνωρίζετε τυχόν αντιπαραδείγματα;