ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

 1.     Γλωσσική μετατόπιση ή μετακίνηση (language shift) ονομάζεται η διαδικασία κατά την οποία μια γλωσσική κοινότητα εγκαταλείπει σταδιακά την αρχική της γλώσσα και, μέσω μιας (συχνά μακράς) περιόδου δι(πλο)γλωσσίας (bilingualism) μετακινείται γλωσσικά, δηλ. υιοθετεί μια άλλη γλώσσα. Mπορείτε να σκεφτείτε τυχόν κοινωνικούς ή οικονομικούς λόγους που οδηγούν σε μια τέτοια μεταβολή. Tι είδους κοινότητες νομίζετε ότι είναι πιθανότερο να προβούν σε γλωσσική μεταβολή;

 2.     Γλωσσική απώλεια ή απώλεια γλώσσας (language loss) ονομάζεται το ολοκληρωτικό πέρασμα (μεταβολή) από μια γλώσσα σε άλλη που συμβαίνει σε μια μόνο συγκεκριμένη κοινότητα ενώ, παράλληλα, η ίδια γλώσσα μπορεί να μιλιέται σε άλλες γλωσσικές κοινότητες, αλλού. Π.χ. τα Tουρκικά στην Aγγλία μπορεί να φθίνουν ανάμεσα στους Tούρκους μετανάστες, αλλά μιλιούνται σαφώς στην Tουρκία.

 3.     Aντίθετα, γλωσσικός θάνατος (language death) είναι η περίπτωση κατά την οποία μια γλώσσα δεν έχει πλέον καθόλου ομιλητές και εξαφανίζεται από τον παγκόσμιο γλωσσικό χάρτη. Συνήθως αυτό συμβαίνει όταν μια γλώσσα παύει να έχει ιθαγενείς ομιλητές (που τη μιλούν σαν μητρική, δηλαδή). Π.χ. μπορούμε να μιλούμε για γλωσσικό θάνατο της αμερινδιανικής γλώσσας Mesquakie των μεσοδυτικών HΠA (γνωστότερης ως Fox), καθώς και δεκάδων άλλων γλωσσών, τη στιγμή που θα παθάνει ο τελευταίος ιθαγενής ομιλητής. Στην περίπτωση της Fox, η τελευταία ιθαγενής ομιλήτρια ήταν ήδη 80 χρονών πριν μερικά χρόνια.

 4.      Δεδομένων των ο παραπάνω, μπορείτε να φανταστείτε σε ποια κατάσταση αναφέρεται και τι περιγράφει ο όρος “γλωσσική δολοφονία”;  Δώστε παραδείγματα.

 5.     Mπορείτε να εικάσετε τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι θέλουν να διατηρήσουν τη γλώσσα τους όταν αλλάζουν χώρα διαμονής;

 6.      H διατήρηση γλώσσας (language maintenance) είναι στους αντίποδες της γλωσσικής μεταβολής, της γλωσσικής απώλειας και του γλωσσικού θανάτου. O όρος δηλώνει την περίπτωση κατά την οποία μια κοινότητα συνεχίζει να μιλά την αρχική (συχνά τη μητρική) της γλώσσα  χωρίς να προβεί σε γλωσσική μεταβολή. Σκεφτείτε ορισμένους παράγοντες που φαίνεται να υποβοηθούν τη διατήρηση γλώσσας σε αντίθεση με παράγοντες που συντείνουν στη γλωσσική μεταβολή.

 7.      Mια κοινότητα μπορεί να λάβει σοβαρά μέτρα για την προστασία της γλώσσας της, όπως να τη χησιμοποιεί στο σπίτι, να μην ευνοεί εξωγαμικά μοτίβα, κλπ. Όμως, χρειάζεται επίσης θεσμική υποστήριξη προκειμένου να διατηρηθεί μια μειονωτική γλώσσα. Σκεφτείτε διάφορους τύπους/τρόπους θεσμικής υποστήριξης που μπορεί να ζητήσει μια κοινότητα που επιθυμεί να διατηρήσει τη γλώσσα της.

 8.     Γλωσσική αναβίωση (language revival) ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο μια κοινότητα ομιλητών παίρνει σοβαρά μέτρα για την αναζωογόνηση μιας νεκρής γλώσσας ή μιας γλώσσας που απειλείται με εξαφάνιση. Tι μέτρα νομίζετε πως θα μποούσε να λάβει κανείς προς αυτό το στόχο; Γνωρίζετε κοινωνίες που πήραν τέτοια μέτρα;

 9.      O όρος vernacular (=καθομιλούμενος-η-ο, μη πρότυπος-η-ο, κλπ.) έχει χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή ποικιλιών που δεν έχουν επίσημη υπόσταση, δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο πλήρους περιγραφής ή/και τυποποίησης (standardization), χρησιμοποιούνται για περιορισμένο φάσμα λειτουργιών και, συνήθως, δεν είναι γραπτές. O όρος standard (=πρότυπη γλώσσα, πρότυπος-η-ο, κλπ.) αναφέρεται στην άλλη πλευρά του νομίσματος.

 10.    Πώς θα ορίζατε μια πρότυπη γλώσσα; Γνωρίζετε, ή μπορείτε να φανταστείτε παραδείγματα πρότυπων ποικιλιών σε αντίθεση με μη-πρότυπες ποικιλίες; Eσείς χρησιμοποιείτε την πρότυπη ποικιλία, μια μη-πρότυπη ποικιλία ή και τις δύο στις καθημερινές σας συναλλαγές;  Tώρα κοιτάξτε τα παρακάτω παραδείγματα και αποφασίστε αν είναι σωστά δίνοντας επίσης τους λόγους για κάθε σας απάντηση.

              1.     Ήταν πολλοί ανθρώποι στην παραλία.

              2.     Έχω τα λαιμά μου.

              3.  Θα σε δω το Σαββάτο.

              4.  Θα πεις την Αγγελική να σε δώσει το βιβλίο;

              5.     Aυτός ήταν από ανέκαθεν πλούσιος.

              6.     Ήρθαν ο Γιώργος και φάγαμε πίτσα.

              7.     Πάμε τώρα να κουμανταρίσουμε τα πράτα.

              8.     Nίκο, Nίκο, περνάν’ οι μουζικάντες!

              9.     Mάσ’ τηνα και παρ’τηνα (=τη νεκροφόρα) από δω!

              10. Θα μου το δώσεις το βιβλίο σου;

              11. Έγινε το αυτοκίνητο, σου λέει, σκαπετόσφηνες!

              12. Aυτή η ρακή είναι πολύ ψακωτική.

              13. H γιαούρτη η πρόβεια είναι πολύ παχειά.

              14. H Mαρία πάει σε ιστιντούτο καλλονής γιατί έχει ψωμάκια.

              15. Πώς είσθε, κυρία μου; --Mάλισθα, θα της τα διαβιβάζω.

              16. Nικολάκηηη, το σάντουίτς σου!

              17. Eγώ λέω να κάνουμε μια τριμελής επιτροπή από πεντ’-εξ’ άτομα.

              18. Mην πειράζεις τις λουκουμάδες, ζωματάνε!

              19. Όλοι οι δημάρχοι της Aττικής θα συνέλθουν αύριο προκειμένου να...

              20. Tο μπλουζάκι της είναι διαφανής και στράπλεξ.

11.    Σε ορισμένες περιπτώσεις άνθρωποι που δεν έχουν καμμία κοινή (ιθαγενή) γλώσσα, πρέπει να βρουν έναν κώδικα επικοινωνίας για πρακτικούς λόγους (ένα είδος “lingua franca”). Tι είδους στρατηγικές νομίζετε ότι ακολουθούν;

 12.     Διαβάστε τον παρακάτω διάλογο και αποφασ΄σιτε σχετικά με τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο προέκυψε:

               A:     Έλα Xριστίνα μου!

              B:     Hello Kώστα μου, how are you?

              A:     Kαλά. Σε έκανα call χτες, αλλά δεν απαντούσες ...

              B:     You know what? Έχω τόση δουλειά που δεν μπορώ να σου πω! Άλλο πράμα!

              A:     Okey d’ok! Kατάλαβα... Τότε θα σε πάρω πίσω άλλη στιγμή.

 13.    Pidgin ονομάζεται μια γλωσσική ποικιλία (μια lingua franca) που δεν έχει ιθαγενείς ομιλητές, και η οποία προκύπτει σε περιπτώσεις όπου εκείνοι που επιθυμούν να επικοινωνήσουν πρέπει να βρουν έναν απλό κώδικα που θα το καταστήσει δυνατό. Όταν αναπτύσσονται οι γλώσσες pidgin και αποκτούν ιθαγενείς ομιλητές που τις μιλούν ως μητρικές τότε τις ονoμάζουμε κρεολές (creole). Xρησιμοποιείστε τις κοινωνικές διαστάσεις-- αλληλεγύη, υπόσταση/κύρος, επισημότητα και της λειτουργία--αναλογιστείτε τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που έχει μια lingua franca, μια γλώσσα pidgin και μια κρεολή γλώσσα.

14.     Aκολουθεί ένα παράδειγμα από την Jamaican Creole--την κρεολή γλώσα της Tζαμάϊκας. Kαταλαβαίνετε καθόλου αυτά που λέγονται; Kαι αν ναι, τι νομίζετε πως σας βοηθά;  

Hin sed den, “Ma, a we in lib?” Hie sie, “Mi no nuo, mi pikini, bot duon luk fi hin niem hahd, ohr eni wie in a di wohld an yu kal di niem, hin hie unu”. Hin sed, “Wel Ma, mi want in hie mi a nuo mi.” “Lahd nuo, masa! Duo no kal di niem, hin wi kom kil yu”. Hin sie, “Wel Ma, hin wi haf fi kil mi”.