Φύλο, Εργασία και Κατανάλωση
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Βασιλική Μουτάφη
ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Βασιλική Μουτάφη, Χριστόδουλος Μπέλλας, Ευαγγελία Πετρίδου
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Το συγκεκριμένο μάθημα αποτελείται από δύο βασικές ενότητες. Η πρώτη εστιάζει στους διάφορους προβληματισμούς και ερμηνείες (θεωρία του εκσυγχρονισμού, αναπτυξιακή θεώρηση, και μαρξιστική φεμινιστική θεωρία) σχετικά με την οικιακή και εξω-οικιακή εργασία των γυναικών καθώς και στο ζήτημα της σύνδεσης της οικογένειας με τη γυναικεία εργασία. .Με βάση εθνογραφικά παραδείγματα τόσο από την Ελλάδα όσο και από άλλες κοινωνίες γίνεται κατανοητό ότι η έννοια και η εμπειρία της γυναικείας εργασίας διαφέρoυν ανάλογα με τα κοινωνικο-πολιτισμικά συμφραζόμενα. Η εργασία προσεγγίζεται ως ένας χώρος μέσα στον οποίο διαμορφώνεται, αναπαράγεται και μετασχηματίζεται ο κοινωνικός προσδιορισμός των φύλων. Παράλληλα, εξετάζεται ως ένα πρίσμα για τη μελέτη της συνάρθρωσης του φύλου με την κοινωνική θέση καθώς και με την εθνική, εθνοτική και φυλετική ταυτότητα. Ευρύτερα συναφή αναλυτικά ζητήματα που καλύπτονται στο μάθημα αφορούν την οικονομική ανισότητα, τα οικονομικά δικαιώματα και τις οικονομικές δυνατότητες των γυναικών. Τα ζητήματα αυτά εξειδικεύονται μέσα από παραδείγματα που αφορούν τις λιγότερο αναπτυγμένες οικονομίες, και συνιστούν τη βάση για την ανάπτυξη μιας συζήτησης για τις λεγόμενες αναπτυγμένες οικονομίες Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στον τουρισμό, ως πεδίο όπου ανιχνεύονται οι ποικίλες μορφές απασχόλησης των γυναικών (στο πλαίσιο ατομικών, οικογενειακών και συνεταιριστικών επιχειρήσεων), τα πρότυπα και οι όροι οργάνωσης της εργασίας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας και, γενικότερα, ως πεδίο όπου διερευνάται το ζήτημα της διαμόρφωσης και επανασυγκρότησης των έμφυλων σχέσεων. Εξετάζονται παραδείγματα που αποκαλύπτουν την επιχειρηματική δράση των γυναικών, κυρίως απ’ τη σκοπιά της πολιτικής και ιδεολογικής της διάστασης ενώ παράλληλα αναπτύσσεται μια προβληματική σχετικά με την έμφυλη ταυτότητα, την οικογένεια και την επιχειρηματικότητα.
Η δεύτερη ενότητα του μαθήματος εστιάζει στην κατανάλωση, δεδομένου ότι οι καταναλωτικές πρακτικές αποτελούν ένα ακόμα πεδίο όπου διερευνώνται οι έμφυλες σχέσεις και οι έμφυλες ταυτότητες σε διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα. Στην ενότητα αυτή εξετάζονται σύγχρονες προσεγγίσεις που αναγνωρίζουν τον ενεργό ρόλο των καταναλωτών στην παραγωγή και διαμόρφωση του πολιτισμού. Επίσης, μέσα από παραδείγματα καταδεικνύεται ο τρόπος που οι σχετιζόμενες με τον οικιακό χώρο καταναλωτικές πρακτικές συμβάλλουν στη διαχείριση και κατασκευή των έμφυλων σχέσεων. Στο πλαίσιο του μαθήματος αναπτύσσεται μια ανθρωπολογική συζήτηση για τη σχέση ατόμων και αντικειμένων, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους τρόπους που διαμορφώνονται οι σχέσεις φύλου και αντικειμένων και στις επιδράσεις που ασκούν οι αντιλήψεις περί θηλυκότητας και ανδρισμού στην εννοιολόγηση, το σχεδιασμό, την διαφήμιση, την αγορά και την προσφορά και ανταλλαγή αντικειμένων. Γενικά, η κατανάλωση προσεγγίζεται ως πολιτισμική πρακτική, ενώ τα έμφυλα αντικείμενα εξετάζονται ως συστατικό των κοινωνικών σχέσεων τις οποίες ταυτόχρονα νοηματοδοτούν. Τέλος, η κριτική παρουσίαση παραδειγμάτων που αφορούν την αγορά και χρήση αγαθών και υπηρεσιών σε διαφορετικά συμφραζόμενα αναδεικνύει τις ποικίλες διαστάσεις του σχετικού με τη διαπραγμάτευση των έμφυλων σχέσεων ζητήματος.