Clusters

  «Τα Clusters είναι όμιλοι ανεξάρτητων εταιρειών και συναφών θεσμών που: (α) συνεργάζονται και συναγωνίζονται, (β) είναι γεωγραφικά συγκεντρωμένοι σε μια ή ορισμένες περιοχές, έστω και αν το Cluster μπορεί να έχει παγκόσμιες προεκτάσεις, (γ) είναι εξειδικευμένοι σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, συνδεόμενοι με κοινές τεχνολογίες και δεξιότητες, (δ) είναι βασισμένοι είτε στην επιστήμη είτε στην παραδοσιακή γνώση, (ε) τα Clusters μπορεί να είναι θεσμοθετημένα (να έχουν την αρμόζουσα διοίκηση) ή μη-θεσμοθετημένα. Τα Clusters έχουν θετική επίδραση στην καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα, τη διαμόρφωση των δεξιοτήτων και την πληροφόρηση, την ανάπτυξη και τη μακροπρόθεσμη επιχειρηματική δυναμική» (EC, 2003, 9)

Ο όρος Cluster χρησιμοποιείται με αξιοπρόσεκτη ευρύτητα. Στην ελληνική, μπορεί να αποδοθεί ως «σύμπραξη» χωρίς να απολέσει κανένα από τα ειδοποιά του γνωρίσματα. Στον παραπάνω ορισμό της Ευρωπαϊκής επιτροπής, ο Rosenfeld προσθέτει «…και όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές οντότητες από τις οποίες κατά διάφορους τρόπους εξαρτώνται, περιλαμβάνοντας εμπόρους, συμβούλους, τραπεζίτες, δικηγόρους, φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης, επαγγελματικές ενώσεις και κυβερνητικές υπηρεσίες» (Rosenfeld, 2002, 8).

  Η συνολική εικόνα περιγράφει την κάλυψη αναγκών μέσα από ένα σχήμα συνεργασίας που επενδύει στην «αλυσίδα της αξίας» (value chain) και την «αλυσίδα της γνώσης» (knowledge-adding chain). Έτσι, το βασικά κίνητρα για τη δημιουργία ενός Cluster «είναι ένα επίπεδο ζήτησης από τη μεριά των εργοδοτών, που να παράγει οικονομίες κλίμακος, δηλαδή ένας ικανός αριθμός εταιρειών με κοινές ή αλληλοσυμπληρούμενες ανάγκες, που να δημιουργεί ή να προσελκύει περισσότερες υπηρεσίες και πόρους (μεταξύ αυτών και εργασία), απ όσους θα ήταν διαθέσιμοι σε πιο απομονωμένες εταιρείες και συχνά σε χαμηλότερο κόστος. Το δεύτερο είναι το βάθος των σχέσεων μεταξύ των μελών στην περιοχή. Η δυναμική των Clusters ενσωματώνεται στην αλυσίδα της αξίας και την αλυσίδα της γνώση μεταξύ των μελών» (Rosenfeld, 2002, 10-11).

  Η «αλυσίδα της αξίας» είναι μια σημαντική παράμετρος για τα Clusters. Κατέστη δημοφιλής από τον Michael Porter με το έργο του Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. Η «αλυσίδα της αξίας» είναι μια αλυσίδα δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό μιας επιχείρησης και της εξασφαλίζουν συγκριτικό πλεονέκτημα. Ο Porter διέκρινε μεταξύ πρωταρχικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων. Πρωταρχικές δραστηριότητες είναι η διαχείριση των πρώτων υλών (inbound logistics), η παραγωγή (operations), η διαχείριση της διάθεσης (outbound logistics), το marketing και οι πωλήσεις (marketing and sales) και η υποστήριξη (services). Υποστηρικτικές δραστηριότητες θωρούνται η υποδομή της εταιρείας, η διαχείριση του ανθρωπίνου δυναμικού, η τεχνολογία και προμήθειες σε αναλώσιμα. Η πρόοδος σε κάθε στάδιο μπορεί να εξασφαλίσει προστιθέμενη αξία για το προϊόν και κέρδη για την επιχείρηση, εφόσον εφαρμόζεται ένα συστηματικό σχέδιο ανάλυσης του κόστους και των ωφελειών, λαμβάνοντας υπόψιν των ανταγωνισμό (Porter, 1985).  

  Αντίστοιχα, η «αλυσίδα της γνώσης» προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα ως μια διαδικασία διαχείρισης της πληροφορίας για να παραχθεί ωφέλιμη γνώση. Μπορούμε να διακρίνουμε τέσσερα βασικά στάδια: πρόσληψη της γνώσης (knowledge acquisition), αποθήκευση της γνώσης (knowledge storage), διάχυση της γνώσης (knowledge dissemination), εφαρμογή της γνώσης (knowledge application).

  Στην περίπτωση των Clusters, η μετάβαση από την πληροφορία στη γνώση είναι σημαντική. Τα Clusters επιδιώκουν να λειτουργούν ως φίλτρα της πληροφορίας που κυκλοφορεί στην αγορά, την κοινωνία και την πολιτική σφαίρα. «Δεν είναι μόνον ζήτημα εξασφάλισης αρκετής πληροφορίας. Συχνά υπάρχει υπερφόρτωση με πληροφορίες. Το ζήτημα με την καινοτομία είναι να διαχειριστείς και να μετατρέψεις την πληροφορία που έρχεται από διαφορετικές πηγές σε χρήσιμη γνώση, σχετική με το σχεδιασμό, την παραγωγή και τη διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών» (Clark & Guy, 1997, 9).

Απόσπασμα από το:

Νασιούλας Ι. (2011). Clusters, δίκτυα και συμπράξεις. Η ελληνική προοπτική. Προλογίζει ο Νικόλαος Κουρκουμέλης. Εκδόσεις Ορθός Λόγος. σελ. 9-11